پایگاه جامع فرق، دیان و مذاهب_ کتاب دین زرتشتی، اوستا نام دارد. در بخش‌های مختلفی از اوستا، به ویژه در یشت‌ها، برخی موجودات به نام بهرام، تیشتَر، آناهید و... مورد ستایش و حتی پرستش قرار می‌گیرند. جالب است که در خرده اوستا و در دعاهای روزانه و نیایش‌های زرتشتی (که حتی امروزه هم توسط زرتشتیان در مراسم‌ها خوانده می‌شود) این نیایش و پرستش وجود دارد.

برای نمونه در خرده اوستا در دعای برَساد (که از نیایش‌های رایج بین زرتشتیان است) ایزد بهرام (یا همان وَرَهرام) ستایش شده است.[1] همچنین در اورمزد یَشت، باز هم بهرام ستایش شده است.[2] حتی در اوستا یک فصل مختص به ستایش و نیاش و پرستش بهرام (ورهرام) است.[3] در همین بهرام یشت، بند 5 آمده که زرتشتیان بر بهرام نماز می‌گذارند. او بارها در اوستا "پرستش" شده است. در مهریَشت اوستا هم از بهرام ستایش شده و آمده که بهرام مغز دشمنان خود را متلاشی کرده و کمر آنان را در هم می‌شکند و به گونه‌ای مخالفین خود را می‌کشد که مو و پوست و خون و گوشت آنان در هم آمیخته شود.[4] بهرام به صورت‌های مختلفی ظاهر می‌شود. مثلا به صورت یک گاو زرد گوش! و به صورت یک شتر پرنده! اما جالب‌تر آنکه ایزد بهرام به شکل یک گراز تیزچنگال خال خالی که پرواز هم می‌کند هم درمی‌آید و ظاهر می‌شود.[5] بهرام شاخ هم دارد.[6]

وقتی از زرتشتیان می‌پرسیم این ایزدان (که بهرام هم جزو آنان است) چه هستند؟ پاسخ می‌دهند این‌ها فرشتگان و فرزندان اهورامزدا هستند. ولی ما می‌بینیم که بهرام و دیگر ایزدان، فرشته نیستند. بلکه جن هستند. این توصیفات درباره بهرام (آن ظاهر و آن رفتارها) همان توصیفاتی است که مسلمانان درباره اجنه و شیاطین دارند. موجوداتی که می‌توانند به شکل‌های مختلفی دربیایند و در آن سطح از افروختگی و کینه! در حقیقت واضح و روشن است که بهرام - با آن همه ستایشی که از او در اوستا شده - یک جن است.

اما جالب است که قرآن هم بر جن پرستی زرتشتیان صحه گذاشته است. قرآن می‌گوید کسانی که به گمان خود فرشتگان را می‌پرستند در حقیقت اجنه را عبادت می‌کنند. نه فرشتگان را: «وَيَوْمَ يَحْشُرُهُمْ جَمِيعًا ثُمَّ يَقُولُ لِلْمَلَائِكَةِ أَهَـٰؤُلَاءِ إِيَّاكُمْ كَانُوا يَعْبُدُونَ قَالُوا سُبْحَانَكَ أَنتَ وَلِيُّنَا مِن دُونِهِم بَلْ كَانُوا يَعْبُدُونَ الْجِنَّ أَكْثَرُهُم بِهِم مُّؤْمِنُونَ. [سوره سبأ: 40-41] روزی که خداوند همه آنان را بر می‌انگیزد، سپس به فرشتگان می‌گوید: آیا اینها شما را پرستش می‌کردند؟ آنها می‌گویند: خداوندا تو منزّهی (از اینکه همتایی داشته باشی). تنها تو ولیّ ما هستی، نه آنها؛ (آنها ما را پرستش نمی‌کردند) بلکه جنّ را پرستش می‌نمودند؛ و اکثرشان به آنها ایمان داشتند».

پی‌نوشت:

[1]. خرده اوستا، ترجمه موبد اردشیر آذرگشسب، تهران: 1354، ص 16.
[2]. همان، ص 51.
[3]. همان، ص 115-134.
[4]. اوستا، به گزارش دکتر ج. دوستخواه، تهران: نشر مروارید، 1391، ج 1، ص 370. (مهر یشت، بند 70-73).
[5]. خرده اوستا، ترجمه موبد اردشیر آذرگشسب، همان، ص 117-119. اوستا، به گزارش دکتر ج. دوستخواه،همان، ج 1، ص 370. مهر یشت، بند 70-73.
[6]. اوستا، به گزارش دکتر ج. دوستخواه، ج 1، ص 436. بهرام یشت، بند 25.