حکیم ابوالقاسم فردوسی در «شاهنامه» می‌نویسد: ایرانیان در مرگ پیروز (شخصیت مشهور شاهنامه و از شاهان ایرانی) عزاداری کرده، به خود لطمه زدند و خاک بر سر ریختند.

قربانی کردن گوسفند و بز و گاو و اسب در فرهنگ هخامنشی و ایضاً در جامعه زرتشتی همواره وجود داشته و دارد. آنان خیلی خیلی بیشتر از مسلمانان حیوانات را قربانی می‌کردند. حتی در مواردی مرسوم بوده که حیوان را قبل از قربانی شکنجه می‌کردند...

یک دلیل واضح تاریخی بر اسلام اختیاری ایرانی‌ها: زرتشتیان با سنگسار کردن مسلمان‌ها و خراب کردن مسجدها می‌خواستند به زورِ شمشیر، مردمِ تازه مسلمان را به دین زرتشتی وادار کنند ولی مردم دست از اسلام برنمی‌داشتند.

نوروز باستانی، نوروز پادشاهان و فرصتی برای سلاطین و حکام مستبد بود تا شکوه و عظمت ظاهری خود را به رخ ملت‌ها بکشانند. اما ایرانی‌های مسلمان به طرز زیرکانه ای این نظم و قالب را به نفع خود تغییر دادند.» ایشان حقیقت نوروز را یک «حقیقتِ مردمی» دانستند و تاکید کردند: «نوروز امروز، نوروز باستانی نیست، بلکه نوروز ایرانی و نوروز ملت مسلمانی است که از...

هخامنشیان از حیث علمی و تکنولوژی تقریباً صفر بودند. تخت جمشید، هنر پنجه‌ی معماران یونانی، بابِلی و آشوری و عیلامی است که در جنگ‌ها به بردگی گرفته می‌شدند. اما در جای خود چندان هم خارق العاده نیست. از سویی دیگر، تلاش باستانگرایانِ سازمان میراث فرهنگی برای مخفی کردن تصاویر آب گرفتگیِ تخت جمشید هم جالب است.

نوروز باستانی متفاوت از نوروز ایرانی است. در نوروز باستانی، طبق اسناد تاریخی، چه بسا نوروز در وسط پاییز یا تابستان برگزار می‌شد. اما نوروز ایرانی مختص آغاز بهار است. همچنین شاهان گردن‌کش برای تحمیل نوروزِ مدّنظر خود به مردم، مجازات‌های سنگینی را إعمال کردند. گذشته از همه این سخنان، نمادهایی که امروزه سمبل نوروز است، متفاوت با نمادهای باستانی است. از قرآنِ سفره هفت‌سین گرفته تا دیوان حافظ و ماهیِ قرمز و دعای یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ !