تصوف، به عنوان یکی از انحرافات جدی در امت اسلام، دوران پر فراز و نشیبی را طی نموده است. اهل بیت (علیهم السلام) به عنوان رهبران الهی از همان ابتدای تشکیل این جریان، به مخالفت با آن پرداختند.این انحراف، از بین اهل سنت آغاز گردید و تقریباً تا قرنها در بین شیعیان جایگاهی نداشت و همه بزرگان صوفیه از اهل سنت بودند.

برخی معتقدند که صوفی لقب است برای گروهی خاص و اشتقاق عربی ندارد. برخی دیگر همچون ابوریحان بیرونی و رضا علیشاه قائل‌اند کلمه صوفی از Soph که یونانی است، گرفته شده و به معنای حکمت و دانش است. اما قول مشهور این است که واژه صوفی از صوف به معنای پشم گرفته شده است چون صوفیان اولیه لباس‌های پشمینه می‌پوشیدند.

در مورد واژه تصوف و کلمه صوفی، تعاریف فراوانی وجود دارد ولی در میان آنها یک تعریف جامع که حاوی روش و طریقه صوفیه بوده و موردقبول همگان نیز قرار گرفته باشد، یافت نمی‌شود. حتی برخی از بزرگان صوفیه چندین تعریف از واژه تصوف ارائه کرده و نتوانسته‌اند یک تعریف جامع و کامل از تصوف داشته باشند و این کاشف از این است که هرکدام مفهوم جداگانه‌ای برای تصوف و صوفی قائل بوده‌اند.

ملاسلطان گنابادی و نورعلی تابنده ازجمله صوفیانی بودند که در مورد خود و آینده این سلسله پیشگویی کردند. ملاسلطان مدعی شد که بعد از من در این سلسله انقطاعی اتفاق نخواهد افتاد ولی بعد از مرگ نورعلی تابنده این سلسله دچار انقطاع شد و خلاف پیشگویی او ثابت شد. نورعلی تابنده نیز درباره مدت عمر خود پیشگویی کرده بود که آن نیز محقق نشد.

متصوفه همواره مقام و منزلت زیادی برای اقطاب و بزرگان خویش قائل بوده. برخی خود را با پیامبر (ص) مقایسه کرده و برخی نیز در مقام و منزلت خود را به اهل بیت (ع) تشبیه کرده‌اند. برخی نیز همچون حلاج ادعاهای بالاتری در این باره داشته و حاضر به کتمان آن نشده و آشکارا ادعای خود را در مورد مقام خویش بیان کرده و مقامی الهی برای خود متصور شده است.

برخی از اقطاب به‌صراحت خود را هم‌شأن و رتبه ائمه اطهار (علیهم السلام) خوانده و برخی از آن‌ها آیاتی از قرآن کریم که شأن نزول آن‌ها در مورد ائمه اطهار (ع) است را با تفسیر به رأی در حق خود و اقطاب سلف خویش صادق می‌دانند. چنانچه محمد اسماعیل صلاحی، اقطاب را مصداق صادقین در آیه مبارکه کونوا مع الصادقین می‌داند. درحالی‌که به اعتقاد شیعه، شأن نزول این آیه منحصر در ائمه اطهار (ع) است.