مکاتب اهل سنت
شیعه امامیه معتقد است که بعد از رسول خدا صلیاللهعلیهوآله، خلافت و جانشینی به حضرت علی علیهالسلام طبق نص صریح و بعضی آیات قرآن باید میرسید؛ اما این جانشینی به خاطر هوا و هوس برخی از صحابه، از حضرت علی علیهالسلام دور شد و جامعه اسلامی دچار اختلاف و تشتت آراء گردید؛ اما این اعتقاد باعث شد، برخی مذاهب، خود را از آنان جدا بدانند.
اهلبیت اطهار علیهم السلام، سراسر دارای فضائل و کمالات هستند و قلم از نوشتن آن همه مناقب قاصر است. یکی از مناقبی که برای اهلبیت رسول خدا نقل شده است، مبرا بودن آنها از هرگونه پلیدی و چرکهای مادی است. این امر آنقدر حائز اهمیت هست که خداوند آیهای از قرآن را به آن اختصاص داده است و روایات بسیاری در این خصوص ذکر شده است.
اختلاف در جایگاه صحابه نباید منجر به اهانت شود؛ زیرا صحابه از نظر همه مسلمانان محترم هستند. از نظر شیعه برخی از صحابه عادل و برخی نیز عدالت ندارند.
از نظر علمای اهل سنت تمام صحابه عادل هستند، ولی در تاریخ صدر اسلام میبینیم آنها با پیامبر اکرم گاهی به شدت مخالفت میکردند. یکی از مخالفتهای صحابه با پیامبر اکرم در آخرین حج ایشان بود، عایشه میگوید: پس از برخورد تند برخی صحابه، پیامبر با حالتی غضبناک نزد من آمد، من کسانیکه پیامبر را غضبناک کرده بودند را نفرین کردم و گفتم خدا آنها را وارد آتش دوزخ کند.
اهل سنت با استناد به آیه 100 سوره توبه درصدد اثبات عدالت همه صحابه هستند در حالیکه این آیه بر فرض اثبات عدالت، فقط عدالت برخی از صحابه را اثبات میکند.
طبق نظر سیوطی، شرافت و بزرگی اهل بیت میتواند به فرزندان حضرت زینب (سلاماللهعلیها) هم برسد و به اجماع، آنها جزء آل و ذریه پیامبر اکرم (صلیاللهعلیهوآله) هستند و صدقه بر آنان حرام است.
بخاری در صحيحش از نبی مكرم اسلام صلیاللهعلیهوآله نقل میكند:«يؤخذ برجال من أصحابی ذات اليمين و ذات الشمال فأقول أصحابی، فيقال أنهم لم يزالوا مرتدين علی أعقابهم منذ فارقتهم»؛ فردای قيامت، صحابه من را، راست و چپ میگيرند و من عرضه میدارم كه اينها صحابه من هستند، گفته میشود از روزی كه تو از آنها مفارقت كردی، اينها به ارتداد و دوران جاهليت برگشتند.
یکی از آفات بزرگی که دامنگیر حدیث نبوی شده است، ورود و رسوب بسیاری از افکار و اعتقادات یهود، در کتب آنهاست که اصطلاحاً اسرائیلیات خوانده میشود. یکی از مهمترین اسباب ورود این افکار در قالب روایات اسلامی، وجود این دین در جزیرة العرب قبل از اسلام است. یهودیت به عنوان دین و آموزهای الهی شناخته میشد؛ ...
روایت سخن گفتن خداوند با امیرالمؤمنین علیهالسّلام نه تنها با اسناد مختلف در کتب متعدد اهل سنت مطرح شده، بلکه سند روایتی که ترمذی در سنن خویش نقل کرده، صحیح است؛ بنابراین این منقبت مولا علی علیهالسلام را باید از مسلّمات تاریخی فریقین دانست؛ زیرا شیعه و سنّی، آن را بیان کرده و علما و محدثانشان، به طُرُق رجالی متعدد، آن را نقل کردهاند.
از جمله فضائل منحصر بهفرد مولا علی علیهالسلام، ماجرای حدیث رایت (پرچم) است؛ بعد از آنکه ابوبکر و عمر در جنگ خیبر، کاری از پیش نبردند، پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله فرمودند: «همانا فردا این پرچم را به مردی خواهم داد که خدا و رسولش را دوست دارد و خدا و رسولش هم او را دوست دارند. خدا خیبر را به دست او میگشاید. او هرگز نمیگریزد.
در منابع اهل سنت، از دختر بزرگ امیرالمؤمنین به بزرگی و نیکی یاد شده است؛ ابن حجر مینویسد: نوه پیامبر، و فرزند حضرت زهرا که خردمند، عاقل و دانا بود؛ سخنان ایشان به یزید، در کاخش، هنگامیکه یک مرد شامی میخواست خواهرش فاطمه را به کنیزی ببرد، نشان از عقل و قوت قلب ایشان دارد.
پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله باعث گردید تا افراد مختلف عیار شخصیتی خود را نشان دهند، برخی از صحابه از ویژگیهای خاصی برخوردار شدند که پیامبر در وصف آنها مطالب ارزشمندی را بیان کردند؛ اشخاصی که کمک کار و همراه پیامبر و یار و غمخوار حضرت علی علیهالسلام در زمانهای مختلف بودند و چه صدماتی را برخی از اینان که متحمّل نشدند.
در مورد صحابه، تعریف حداقلی و حداکثری وجود دارد؛ تعریف اول: به هر کسی که پیامبر را مشاهده کرده باشد، حتی اگر یک لحظه پیامبر را دیده باشد، صحابه اطلاق میشود. تعریف دوم: به کسانی که با پیامبر مصاحبت طولانی داشته و از پیامبر اطاعت میکردند، صحابه اطلاق میشود. نظریه عدالت صحابه، طبق تعریف اول، افراطی و به دور از واقعیت است، و طبق تعریف دوم، مورد قبول و احترام است.
اهل سنت بر این باورند که صحابه رسول خدا، همگی عادل هستند و با این نظریه خط قرمزی دور آنها کشیدند و هرگونه اشتباه را از آنها به دور میدانند؛ با اینکه در تاریخ، بسیار ثبت شده که برخی صحابه چه خطاهای بزرگی را انجام دادند؛ مثلاً قتال معاویه علیه حضرت علی و یا متهم کردن عایشه به خلاف اخلاق و یا قتل عثمان که همگی به دست صحابه صورت گرفته است.