اهل حق
فرقه اهل حق دونادون و چرخه انتقال رو در این دنیا را به عنوان سیر تکامل انسان معرفی کرده و بر این باور هستند که روح آدمی با هزار و یک نقل و انتقال به کمال می رسد که این دیدگاه، دلیل عقلی و شرعی ندارد و باطل است.
فرقه اهل حق اگر چه به امامان دوازده گانه شیعه اعتقاد دارند و حتی مانند شیعه به ظهور امام زمان (عج) معتقد هستند، اما این فرقه ائمه (ع) را مظهر و یا جامه یکی از بزرگان اهل حق می دانند که در زمان ایشان لباس شان را پوشیده اند.
گردشگری مذهبی افراد را با مذاهب و فرهنگ های متفاوت آشنا می کند . فرقه اهل حق، از ابزار توریسم مذهبی به عنوان ابزاری کارآمد برای تبلیغ خود انتخاب کرده و در همین راستا در تدارک ساخت بناهای تفریحی و گردشگری با عنوان «زیارتگاه» می باشد.
چند گانگي قومي _ مذهبي ، هر چند فرصتی بزرگ برای وحدت و توسعه ملی به شمار می آید؛ اما از طرفی نیز تحت شرایطی می تواند زمینه ساز ظهور و بروز مسائل ضد امنيتی در سـطح ملی شده و پيامدهای مختلفی را در پی داشته باشد.
یکی از ویژگی های فرقه اهل حق اهتمام و توجه به نگه داشتن سبیل است که آن را نشانه اهل حق بودن می دانند. ایشان برای بلند نگه داشتن سبیل به سخنان بزرگان و روایاتی در این باب استناد می کنند که این استدلالها سند صحیح شرعی و دلیل دقیق عقلی ندارد.
آدمی موجودی مختاراست و هم آگاهانه و هم آزادانه می تواند آینده خویش را به هر شکل که خودش بخواهد انتخاب کند. از متون کلامی فرقه اهل حق می توان برداشت کرد که خوش بختی و بدبختی، هدایت و ضلالت انسان از ازل در سرشت و طینت آدمی قرار گرفته است و این کلام تلقین جبرگرایی و کم رنگ کردن نقش آزادی و اراده در سعادت و شقاوت انسان را به دنبال دارد.
معنویت دینی بدون اهتمام و التزام به مناسک شرعی خیالی بیش نیست، اما برخی مدعیان وصول به حقیقت، خود را از شریعت بی نیاز دیده و بدون طی مسیر، خود را به مقصد و مقصود رسیده می دانند که این رویکرد نادرست در نتیجه نوع نگرش به جهان پس از مرگ و خلأهای اعتقادی و نگاه اعراضی و یا گزینشی به کتاب و سنت و فهم نادرست از آنها می باشد.
در رابطه با موضوع حقانیت ادیان و مذاهب، نظریه های متفاوتی مطرح شده است که از جمله آنها وحدت ادیان به معنای پذیرش حقانیت همه ادیان و مذاهب می باشد که در نوشته های فرقه اهل حق نیز گرایش به این دیدگاه دیده می شود. در حالی که وحدت ادیان، به حکم ادله عقلی و نقلی مردود است و قابل قبول نیست.
دونادون" به معنی: "گردش متوالی روح در هزار و یک بدن"، یکی از عقاید مهم واصلی پیروان و سرسپردگان آیین یاری است. برخی از پیروان آیین یاری با تمسک بر آیات شریفه سوره مبارکه قدر بر اثبات "دونادون" استدلال میکنند درحالیکه بهتر بودن شب قدر از هزار ماه، به خاطر ارزش عبادت و احیای آن شب است.
برخی از پیروان آیین یارسان بر این باور هستند که مسلک ایشان، مسلکی است که اندیشهها، باورها و آدابورسوم آن سِریّ بوده که توسط مقامات آیینی و بزرگان فرقه اهل حق بهصورت رمزواره سروده شده است تا در دسترس اغیار قرار نگیرد و یا مجموعه معارف موجود در مسلک خود را نابترین یافتههای دیده داران، باطن داران و پیشوایان به شمار میآورند.
یارسانیان و پیروان مسلک اهل حق، آیین خود را «دوره ظهور حقیقت» میدانند و معتقد هستند ظهور این آیین زمینه و بستر مناسبی برای کشف و شهود حقایق و اسرار هستی است. اما نه تنها چنین چیزی را نمیتوان یافت بلکه مباحثی مثل «خداشناسی»، در متون کلامی چنان با نارسایی و ابهام همراه است که راهی برای برونرفت از آن وجود ندارد.
عید نوروز برابر با اول فروردینماه (تقویم شمسی)، جشن آغاز سال و یکی از کهنترین جشنهای بهجامانده از دوران باستان است.بنا بر داستانسرائی و نقلهای اساطیری اهل حق، جشن نوروز که یکی از جشنهای مهم در این فرقه قلمداد میشود، این جشن برای پایان آفرینش و خلقت انسان است.
اهل حق بنا بر دفاتر و آثار آیینی خود، معتقد هستند که مجموعه عقاید اهل حق توسط حضرت علی (ع) به یارانش آموختهشده و سپس سینهبهسینه تا امروز نقلشده است و این عقیده، خط بطلانی است بر کسانی که معتقد هستند، اهل حق دینی مستقل از اسلام است.
شیخ صفیالدین اردبیلی جد پادشاهان صفوی در اهل حق جایگاه خاصی دارد.آنان معتقد هستند که شیخ صفیالدین ملقب به "صفیله"، بعدازاینکه دوازده سال شاگردی شیخ زاهد گیلانی را نمود، به دستور استاد خود، بهرسم طریقت برای بستن کمر، در سال 687 هجری قمری به "پِردیور" مسافرت نمود و به سلطان اسحاق پیوست.