پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ مفهوم کرامت در کنار معجزه، از دیرباز در منابع کلامی مورد بحث قرار گرفته و به عنوان یکی از راههای اثبات نبوت یا امامت برشمرده شده است. از همین روی متکلمان و محدثان شیعه در طول تاریخ، با گردآوری روایات و حکایاتی که دربارۀ امور خارق عادت در زندگی اهل بیت (علیهم‌السلام) گزارش شده است، به تدوین آثاری با نامهای «معاجز» و «مناقب» همت گماشته‌اند.
این آثار، گذشته از بیان نشانه‌های اعجازگونه بر امامت، این کارکرد را نیز داشت که با اثبات افضلیت امام بر دیگران، راه دیگری را برای حقانیت امامت و ولایت ائمه (علیهم‌السلام) به نمایش گذاشت.

اما جریان قرآنیون، در پی انکار این امر برآمده و آیات قرآن را دلیل این انکار خود قرار داده اند.
شریعت سنگلجی یکی از بزرگان جریان قرآن بسندگی تشیع که منکر برخی از اعتقادات تشیع است، معجزه‌های سید الانبیاء (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را انکار کرده است. وی برای رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) معجزه‌ای جز قرآن نمی‌شناخت و همچنین ابوالفضل برقعی نیز در کتاب «عرض اخبار اصول بر قرآن و عقول» که در رد روایات کتاب الکافی نگاشته است، با کمک آرای حیدرعلی قلمداران و سید مصطفی طباطبایی، تمامی کرامات و معجزات امامان را منکر می‌شود و آنها را مخالف قرآن بیان می‌دارد.[1]

در پاسخ به این سخنان می توان گفت:
كارهای خارق العاده بسياری به دست پيامبر اعظم (صلی‌‎الله‎عليه‌وآله) رخ داده كه برخی از آنها معجزه اصطلاحی و برای اثبات نبوت حضرت بوده است؛ مانند قرآن كريم، شق القمر، شهادت حيوانات به نبوت ايشان، تسبيح سنگ ريزه در دست حضرت و خبر از مسموم بودن غذا با علم غيب.
برخی ديگر از اين امور نه برای اثبات نبوت، بلكه به عنوان كرامات حضرت رخ داده است؛ مانند معراج، تصرف در ادراك ديگران، انداختن رعب در دل دشمنان و آرامش در دل مؤمنان، ياری شدن با سپاه غيبی و ...

این معجزات برای آنها که آن را از نزدیک دیده اند، بی واسطه حجت است؛ اما وقوع این خارق عادات برای آیندگان از راه خبر متواتر اثبات می شود. (خبر متواتر آن خبری را گویند که دارای سلسله سندهای فراوانی است، به نحوی که عُقَلا امکان اجتماع راویان آن را بر کذب، غیر ممکن بدانند.)
حال چگونه ممکن است بتوان در وقوع معجزات نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) شک کرد، در حالی که اخبار رسیده از کل معجزات آن حضرت، چه بسا دهها بار بیش از اخباری است که درباره سایر امور به ما رسیده است.

پس اصل صدور معجزه از آن حضرت به اخبار متواتر ثابت است. مضاف بر این، برخی از معجزات آن حضرت مثل شق القمر نیز به تنهایی متواترند؛ به نحوی که انکار آن از نظر دانشمندان تاریخ، انکار یک امر مسلّم بوده؛ حال چگونه ممکن است افرادی همچون جناب سنگلجی، برقعی و قلمداران منکر این امر مسلّم باشند.

در باب کرامات برای اولیاء الله نیز می توان گفت:
حتی در منابع اهل سنت، روایات و حکایات فراوانی نقل شده است که ثابت می‌کند غیر انبیاء یعنی اولیاء الهی نیز دارای معجزه و کرامت هستند.
ابن‌تیمیه که به عنوان رهبر فکری و عقیدتی وهابیون به شمار می‌رود، در این خصوص گوید: «تصدیق به کرامات اولیاء و آنچه از امور خوارق العاده مانند علم غیب، مکاشفات و انواع قدرت و تأثیرات که به دست آنها جاری می‌شود، از اصول مسلم اهل سنت و جماعت است.»[2] ابن حجر در این زمینه می‌نویسد: «کرامات اولیاء نزد اهل سنت حق است.»[3]

یک مورد از هزاران مورد کرامات اولیاء الله:
مردی از بنی هاشم می گوید: «مردی را در شام دیدم که نصف صورتش سیاه بود که آن را می پوشاند. از او علت را پرسیدم؛ گفت من با خدا عهد کردم بر اینکه کسی از من در این خصوص سؤال نکند، مگر اینکه او را از علت آن با خبر سازم. من در مورد علی (علیه‌السلام) شدیداً بدگویی می‌کردم و ذکر من بیشتر در بد گفتن از حضرت علی (علیه‌السلام) بود تا اینکه شبی قاصدی در خواب نزد من آمد و گفت تو همان کسی هستی که در مورد حضرت علی (علیه‌السلام) بدگویی می‌کنی. او بر نصف صورت من زد. بلند شدم و دیدم صورتم سیاه شده است.»[4]

پی‌نوشت:
[1]. برقعی، سید ابوالفضل، عرض اخبار اصول بر قرآن و عقول، ص128.
[2]. ابن‌تیمیه حرانی حنبلی، ابوالعباس احمد عبدالحلیم (متوفای ۷۲۸ هـ)، کتب ورسائل وفتاوی شیخ الاسلام ابن تیمیة، ج۳، ص۱۵۶، تحقیق: عبدالرحمن بن محمد بن قاسم عاصمی نجدی، مکتبة ابن تیمیة، چاپ دوم.
[3]. احمد شهاب الدین ابن حجر هیتمی مکی (متوفای ۹۷۳هـ)، الفتاوی الحدیثیة، ص۷۸، دار الفکر.
[4]. ابن ابی الدنیا، ابوبکر عبدالله بن محمد بن عبید قرشی بغدادی (متوفای ۲۸۱ هـ)، المنامات، ج۱، ص۱۰۹، مؤسسة الکتب الثقافیة - بیروت - ۱۴۱۳ - ۱۹۹۳، چاپ اول، تحقیق:عبد القادر احمد عطا.