پس از گذشت بیش از نه دهه، منع نقل احادیث، بسیاری از احادیث و حتی اتفاقات تاریخی دچار تحریف و یا تغییر شد، و از طرفی چون پیامبر گرامی چندین زن داشتند، و به اقرار برخی از این زن‌ها به حسادت به حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیها)، آن‌ها یا برخی جاعلان، نقل‌های تاریخی جعلی برای سن حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیها) روانه بازار تاریخ و روایات کردند، و چون بازار جعل و تحریف حدیث، داغ بود، باعث شد سن حضرت در هنگام ازدواج در هاله‌ای از حق و باطل پوشانده شود.
پیر نشان دادن حضرت خدیجه در هنگام ازدواج یکی از آرزوهای دشمنان حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیها) و دختر مبارکشان بود، که به این مقصد نایل شدند.
درباره سن حضرت خديجه در هنگام ازدواج با پيامبر اكرم نظرات مختلفی وجود دارد؛ برخی مانند بيهقی (از علمای بزرگ اهل سنت) ايشان را 25 ساله می‌دانند. بيهقی می‌گويد: «بعضی می‌گويند: سن حضرت خديجه (در هنگام وفات) 65 ساله بود و برخی ديگر گفته‌اند: در آن وقت ايشان 50 ساله بوده است كه قول صحيح هم همين است.»[1] بیهقی در جای ديگر آورده است: «ازدواج رسول خدا با حضرت خديجه 15 سال قبل از بعثت بوده است.»[2]
بنابراین طبق قول بیهقی وقتی ایشان در زمان وفات یعنی سال دهم بعثت، 50 ساله باشند و 15 سال قبل از بعثت هم ازدواج کرده باشند، با این حساب سن حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیها)، در زمان ازدواج با پیامبر اکرم 25 سال بوده است، و حلبی هم همین قول را آورده است: «پیامبر با خدیجه ازدواج نمود، و در آن هنگام قولی وجود دارد که خدیجه در سن بیست وپنج سالگی بوده است.»[3] قول دیگر که قول اکثر محققین و مورخین است این است که سن ایشان را در زمان ازدواج 28 سال بوده است. ابن‌عماد حنبلی از علمای اهل سنت در شذرات الذهب می‌گوید: «بسیاری از مورخین قول 28 سال را برای حضرت خدیجه در زمان ازدواج با پیامبر اکرم  ترجیح داده‌اند.»[4]
حاکم نیشابوری نیز فقط همین قول را برای ابن‌اسحاق (سیره نویس مشهور) نقل می‌کند: «خدیجه در زمان ازدواجش با پیامبر، بیست و هشت ساله بود.»[5] و قول هشام بن عروه که اکنون قول مشهور شده است، را شاذ می‌داند. «خدیجه در سن 65 سالگی وفات نمود، که این قول شاذ است.»[6]
بلاذری هم به عنوان یک قول، 28 سال را ذکر کرده است.[7] ابن‌سعد، ذهبی، إربلی، ابن‌عساکر به نقل از ابن‌عباس می‌گویند: «خدیجه در زمان ازدواج با آن حضرت 28 ساله بود.»[8]
إربلی در جای دیگر به نقل از ابن‌حماد می‌گوید: «حضرت خدیجه در زمان ازدواج با آن حضرت 28 ساله بود.»[9] با این حساب روشن شد که بسیاری از مورخین و محدثین سن آن بزرگوار را حدود 25 تا 28 سال دانسته‌اند، و در آن زمان پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، نیز 25 ساله بودند، بنابراین تفاوت سنی بین پیامبر اکرم و حضرت خدیجه نبوده و یا حدود سه سال بوده است. حالا سؤال این‌‌جاست با این اقوال بیان شده که سن حضرت را کمتر از 30 سال، در هنگام ازدواج بیان می‌کند، چرا کوشش می‌شود، که سن حضرت را چهل سال معرفی کنند؟ آن هم قولی که شاذ است و مطابق قول اکثر محققین و مورخین نیست!؟

پی‌نوشت:

[1]. «... بلغت خديجة خمساً وستين سنة، ويقال: خمسين سنة، وهو أصح ... .» احمد بن حسین بیهقی، دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشریعة، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1405 ق، ج 2، ص71. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
ابن کثیر، البدایة والنهایة، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1408 ق، ج2، ص359 و دار هجر، ج3، ص464. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
ابن کثیر، السیرة النبویة، بیروت: دارالمعرفة للطباعة والنشر والتوزیع، 1396 ق، ج 1، ص 264
[2]. «أن النبي زوج بها وهو ابن خمس وعشرين سنة قبل أن يبعثه الله نبياً بخمس عشرة سنة.» احمد بن حسین بیهقی، دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشریعة، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1405 ق، ج 2، ص 72. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. «تزوجها رسول الله وهی یومئذ ... وقیل خمس وعشرین.» حلبی، السیرة الحلبیة، بیروت: دارالمعرفة، 1400 ق، ج 1، ص 229
[4]. «ورجح کثیرون أنها ابنة ثمان وعشرین.» عبدالحی عکری حنبلی، شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، ج 1، ص 14، و دار إبن کثیر، ج1، ص134، حوادث سال 11. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[5]. «کان لها یوم تزوجها ثمان وعشرون سنة.» حاکم نیشابوری، المستدرک، ج 3، ص 182. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[6]. «توفیت خدیجة بنت خویلد (رضی الله عنها) وهی ابنة خمس وستین سنة، هذا قول شاذ.» حاکم نیشابوری، المستدرک، ج 3، ص 182. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[7]. بلاذری، انساب الاشراف، مصر: دارالمعارف، ج 1، ص 98
[8]. «وروی عن ابن‌عباس قال: کانت خدیجة یوم تزوجها رسول الله ابنة ثمان وعشرین سنة.» ابن‌سعد، الطبقات الکبری، بیروت: دارصادر، ج 8، ص 16
ذهبی، سیر اعلام النبلاء، بیروت: مؤسسه الرسالة، 1413 ق، ج 2، ص 111. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
إربلی، کشف الغمة، ج2، ص280، باب فصل فی مناقب خدیجة. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، بیروت: دارالفکر للطباعة والنشر والتوزیع، 1415 ق، ج 3، ص 193
ابن‌منظور، مختصر تاریخ دمشق: ج 1، ص 245
[9]. «وقال ابن حماد بلغنی أن رسول الله تزوج خدیجة علی اثنتی عشرة أوقیة ذهباً وهی یومئذ ابنة ثمانی وعشرین سنة.» إربلی، کشف الغمة، ج2، ص274، باب فصل فی مناقب خدیجة. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.

مهدی منصورسمائی