شیعه اویس قرنی، این صحابی امیرالمؤمنین (علیه السلام) را شهید راه اعتقاد و عقیده می‌داند و صوفی او را زاهدی پشمینه‌پوش و سرگردان، که مأمور به دستگیری از اشخاصی چون عبدالله یمنی! است؛ که اگر او به‌راستی مرید شخصی مانند اویس بود، می‌بایست همراه اویس به کوفه می‌آمد و در جهاد که بنا به فرموده‌ی پیامبر اکرم رهبانیت اسلامی است، شرکت می‌کرد.

فرقه‌های صوفیه در ایران که داعیه‌ی تشیع دارند، با منتسب کردن سلسله‌ی خود به معصومین (علیهم‌السلام) و ایجاد وابستگی بین عقاید خود و اعتقادات ناب و پاک شیعه، سعی دارند خود را از صوفی اهل سنت جدا کرده تا به این سبب از میان عوام شیعه افرادی را جذب خود کنند؛ در این مقاله به بررسی یک ادعا و نقد آن خواهیم پرداخت.

باور عمیق عوام تصوف به سخنان و ادعاهای سران صوفیه، راه را برای فعالیت و جولان هر چه بیشتر ایشان هموار ساخته و همین باور غلط، سبب شده تا اقطاب و مشایخ، سخن از منافع خود بگویند و دراویش بی‌آنکه از صحت‌وسقم آن مطلع و آگاه باشند و یا سند و مدرکی راجع به آن مطالبه کنند، به آسانی از گوینده می‌پذیرند؛ که ساخت سلسله و تشکیلات از آن موارد است.

سوالی که باید  صوفیه به آن پاسخ دهند این است که هدف از تشکیل سلاسل گوناگون چیست و چرا هر فردی از مشایخ صوفیه بنا بر دیدگاه خود روشی جدید را برای رسیدن به معرفت ذات خداوند اتخاذ کرده است؟ آیا روش جدید حکایت از نقصان در طریقت‌های قبلی نیست و اگر مسیر سلسله‌ای از تصوف به خدا و معرفت او می‌رسد چه لزومی دارد که مسلک تازه‌ای تأسیس گردد؟

به گمان برخی ملامتیه یکی از گروه‌های صوفیه است. اما باید توجه داشت که طریقه ملامتیه بیشتر مبتنی بر مجموعه‌ای از آداب و رسوم عملی است و از این نکته نیز نباید غافل بود که تمامی صوفیه در یک سری از اصول عام و نظری چون اصل وحدت وجود و اینکه غایت سیر و سلوک فنای فی الله است، مشترکند. در غیر این صورت نمی‌توان ملامتیه را یکی از فرقه‌های صوفیه به شمار آورد.

ملامتیه یکی از فرقه‌هایی است که آن را به صوفیه منسوب می‌کنند. در اینکه حقیقت این فرقه چیست تعاریف متعددی از سوی صاحب‌نظران مطرح شده است. برخی ارتباط نامگذاری آن را با آیات قرآن می‌دانند و برخی دیگر علت نامگذاری ایشان را وابسته به طریقه عملکرد این فرقه می‌دانند. دراین نوشته کوتاه سعی شده است تا با تعاریف مختلف از ملامتیه آشنایی پیدا کنیم.