پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ «سید ابوالفضل برقعی » یکی از بزرگان جریان قرآن‌بسندگی است که منکر بسیاری از ضروریات شیعه شده و تهمت‌های ناروایی را به شیعه نسبت داده است. وی که منکر توسل است، در یکی از آثار خود می‌نویسد: «برای بشر، چه مؤمن و چه کافر، دو حیات کامل بیشتر وجود ندارد؛ اما عالم برزخ، عالم خاموشی، مدهوشی و بی‌خبری از دنیا و حیاتی غیرکامل، بی‌جنبش و در واقع سالن انتظار قیامت و برزخ و فاصله میان دو حیات کامل است. خلاصه اینکه عالم برزخ، عالم بی‌هوشی و بی‌خبری است و بشر در آن عالم، چه صالح و چه غیرصالح، فاقد شنوایی است و در قرآن فرموده، اموات تا مبعوث و محشور نگردند، شنوایی ندارند: «إِنَّمَا يَسْتَجِيبُ الَّذِينَ يَسْمَعُونَ  وَالْمَوْتَى يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ ثُمَّ إِلَيْهِ يُرْجَعُونَ»؛[1] «تنها زنده‌دلان عالم که گوش شنوا دارند اجابت می‌کنند و مردگان را خدا برمی‌انگیزد، آنگاه خلایق به سوی حق بازگردانده می‌شوند». خداوند در این آیه، کفار را به مردگانی که چیزی نمی‌شنوند، تشبیه فرموده است».[2]

در نقد این ادعای برقعی باید گفت که خداوند در سوره آل‌عمران می‌فرماید: «وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا  بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ»؛[3] «(ای پیامبر!) هرگز گمان مبر کسانی که در راه خدا کشته شدند، مردگانند! بلکه آنان زنده‌اند، و نزد پروردگارشان روزی داده می‌شوند.».

علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می‌نویسد: «مراد از «موت» در این آیه، باطل شدن «شعور» و «فعل» است (یعنی از دست دادن شعور و قوه انجام فعل به واسطه موت برای اموات است)؛ لذا در توضیح کلمه «احیا» از هر دو، نمونه‌ای آورده و می‌فرماید: «زنده‌اند و روزی می‌خورند و خوشحالند». روزی خوردن نمونه «فعل» و «فرح» نمونه و اثری از شعور است؛ زیرا خوشحال شدن، فرع  بر داشتن شعور است: «فَرِحِينَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلَّا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ»؛[4] «آنان به فضل و رحمتی که خدا نصیبشان گردانیده، شادمانند و دلشادند به حال آن مؤمنان که هنوز به آنها نپیوسته‌اند و بعداً در پی آنها به سرای آخرت خواهند شتافت که بیمی بر آنان نیست و غمی نخواهند داشت».

واژه «یستبشرون» که از باب استفعال است، یعنی اینکه شهدا در طلب و پی بشارت هستند و این بشارت و خوشحالی به خاطر برادران مجاهد آنهاست، همان‌طور که خداوند فرموده: «و به خاطر کسانی که هنوز به آنها ملحق نشده‌اند (مجاهدان و شهیدان آینده، نیز) شادمانند (زیرا مقامات برجسته آنها را در آن جهان می‌بینند و می‌دانند)».[5]

از این بیان، دو نکته روشن می‌شود: یکی اینکه کشته‌شدگان در راه خدا، از وضع مؤمنان برجسته که هنوز در دنیا باقی‌مانده‌اند خبر دارند و دوم اینکه، منظور از این بشارت، همان ثواب اعمال مؤمنان است و این بشارت به ایشان دست نمی‌دهد، مگر با مشاهده ثواب عقب‌ماندگان در آن عالمی که هستند.

پی‌نوشت:
[1]. سوره انعام، آیه 36.
[2]. برقعی، سید ابوالفضل، خرافات وفور در زیارات قبور، ص92، انتشارات عقیده ریاض عربستان سعودی.
[3]. سوره آل‌عمران، آیه 169.
[4]. سوره آل‌عمران، آیه 170.
[5]. طباطبایی، محمد حسین، المیزان، ج4، ص94.