پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_  وهابیت گروهی ارتجاعی و تکفیری است که به علت منفعتی که برای حاکمان زمان خود (در نجد عربستان) داشت، ماندگار شد. پس از مدتی مورد توجه استعمار قرار گرفت و با حمایت آنان رشد پیدا کرد.

یکی از تفاوت‌های وهابیت با مذاهب دیگرِ اسلامی، روش این مذهب برای رشد و گسترش دعوت خود است. مذاهب اسلامی، معمولاً از روش‌های استدلالی یا علمی برای پیشبرد خود بهره برده‌اند و اگر در سابق، فرقه‌ای از قدرت قهریه‌ی حاکمان وقت برای پیشبرد اهداف مذهبی خود استفاده می‌کرد و مخالفان خود را به کفر و الحاد متهم می‌کرد، هرگز جان، مال و ناموس مسلمانان را به علت اختلاف‌های مذهبی مباح نمی‌شمرد.

در تاریخ اسلام، تنها گروهی که به تکفیر مسلمانان در روزگار آغازین اسلام حکم داد، خوارج بودند؛ اما از آنجا که این نظریه، مخالف اندیشه و مبانی صریح اسلامی بود، همه مسلمانان آنان را خارج از دین دانسته و به آنها خوارج می‌گفتند. پس از خوارج، تنها گروهی که این روش را در برخورد با مخالفان مسلمان خود برگزید، وهابیان بودند. آنان نیز برخلاف سیره همه مسلمانان و برخلاف اصول اساسی اسلام، مسلمانان را به کفر متهم کردند و کمر به قتل و غارت آنان بستند. به همین دلیل، وهابیان را از نظر روش، به خوارج تشبیه کرده‌اند.[1]

محمد بن عبدالوهاب، 280 سال قبل، با حاکم عیینه در عربستان پیمان بست که با حمایت حاکم از اعتقاداتش، حکم به مشروعیت وی دهد. پس از این پیمان، نخستین کاری که طبق عقاید محمد بن عبدالوهاب صورت گرفت، قبر زید بن خطاب، برادر خلیفه دوم، با خاک یکسان شد؛ زیرا از دید وی، بنای بر قبور، بدعتی بود که باید از میان می‌رفت. این کار، واکنش مسلمانان و امیر احساء و قطیف را به دنبال داشت و امیر عیینه ناچار شد که عذر او را بخواهد و محمد بن عبدالوهاب عیینه را ترک کند. در ادامه، او به درعیه رفت و با حاکم آنجا، محمد بن سعود، همین پیمان را بست و به این ترتیب حکومت آل‌سعود شکل گرفت.[2]

این حکومت تاکنون سه دوره داشته است و دوره اول حکومت آل‌سعود توسط مصریان[3] و دوره دوم به دست آل رشید،[4] از میان رفت. دوره سوم حکومت آل‌سعود نیز 120 سال قبل با هماهنگی انگلستان شروع به کار کرد[5] و 91 سال قبل با تصاحب مکه و مدینه و اشغال کل عربستان، این کشور را به نام عربستان سعودی نامیدند و هر سال در اول مهر، جشن سالگرد می‌گیرند. شعار آنان در مراسم روز ملی که شامل رژه، کنسرت و آتش‌بازی در سراسر عربستان بود،[6] اینست که «ما آرزو می‌کنیم و به رؤیایمان دست می‌یابیم».

در دوره‌های گذشته، همیاری بین وهابیت (در عقیده) و آل سعود (در سیاست و قدرت)، زمینه‌ساز رشد اندیشه وهابی شد. در دوره اخیر، همیاری میان سلفی‌گری سیاسی (وهابیت و آل سعود) و استعمار انگلستان، ضامن ماندگاری و حیات اندیشه وهابی گردید؛ به گونه‌ای که هرگونه تحلیل در این زمینه، بدون در نظر گرفتن نقش انگلستان، کاری بیهوده است. دستیابی به نفت نیز در این دوره بود که درآمد سرشاری را به دنبال داشت و وهابیت به این وسیله نیز بسیار گسترش یافت.

به عبارت دیگر، اگر آل‌سعود تا فروپاشی دوره دوم حکومت خود، از شعار توحید برای توجیه عملکردش استفاده می‌کرد، با آغاز دوره سوم، خود وهابیت، به اهرمی برای پیشبرد اهداف انگلستان در جهان اسلام تبدیل شد.

به‌راستی، جریانی که ادعای توحید و پیرایش دین می‌کند و به بهانه مبارزه با شرک، خون و مال و ناموس مسلمانان و اهل قبله را حلال می‌شمارد، چگونه با استعمارگری همچون انگلستان هم‌داستان می‌شود و حافظ منافع این کشور در کنار حرمین شریفین می‌گردد؟

پی‌نوشت:
[1]. «وهابیت دنباله رو خوارج»؛ «تشابه دیدگاه وهابیت و خوارج در موضوع ایمان و کفر»؛ «تفکر وهابیت همان تفکر خوارج»؛ «افکار وهابیت، ناشی از تفکر خوارج نهروان»؛ «وهابیت خوارج زمان ما هستند»؛ «وهابیت خوارج زمان ما هستند»؛ «وهابيت، آینه تمام‌نمای خوارج»؛ «مشابهت عقاید «وهابیت» با «خوارج نهروان»»؛ «وهابیان امروز، خوارج دیروز»
[2]. «چگونگی تشکیل حکومت آل سعود»
[3]. «دوره اول حکومت آل سعود»
[4]. «دوره دوم حکومت آل سعود»
[5]. «دوره سوم حکومت آل سعود»
[6]. «رقص و خوانندگی زنان در روز جشن ملی عربستان»