پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ قلمداران یکی از قرآنیون شیعی معاصر ایران است که برای احادیث، اهمیت لازم را قائل نیست و قرآن را برای فهم اسلام کافی می‌داند. او بسیاری از روایات شیعه را نقد کرده و آنها را مردود می‌داند. وی یکی از اعتقادات مهم شیعیان که مسأله امامت است را در آثارش از جمله کتاب "شاهراه اتحاد"، مورد نقد قرار داده و در امر خلافت بلافصل امام علی (علیه‌السلام) پس از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و نصب الهی امام تردید کرده است. همچنین واقعه غدیرخم، حدیث معروف ثقلین و امثال آن را غیرقابل استناد می‌داند.
وی این دیدگاه شیعه که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در روز غدیرخم حضرت علی (علیه‌السلام) را از جانب خدا به امامت بعد از خود معرفی و منصوب کرده است را قبول ندارد و مردود می‌شمارد.

قلمداران معتقد است رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در غدیرخم مردم را جمع کرد و ایشان را به دوستی حضرت امیر (علیه‌السلام) امر کرد و جمله‌ای درباره خلافت نفرمود. وی به علمای امامیه که برای اثبات نص الهی مبنی بر امامت و ولایت به حدیث غدیر استشهاد می‌کنند، اشکال می‌گیرد و می‌گوید در حقیقت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به مناسبت اختلافی که عده‌ای با علی (علیه‌السلام) پیدا کرده بودند، در آن روز از محبت حضرت علی (علیه‌السلام) سخن گفت، نه از خلافت او؛ زیرا چنین تصریح کرد که هر کس من مولای اویم، از این پس علی نیز مولای اوست.[1]

وی انگیزه جریان غدیر در حجة الوداع را به این داستان ربط می‌دهد که علی (علیه‌السلام) مأمور اخذ زکات و صدقات یمن و قبایل اطراف خود بود. پس از جمع آن اموال، از طرف رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) دعوت شد که برای انجام حج در مکه حاضر شود. برای آنکه به سرعت خود را به مکه برساند، ناچار شد اموال را به همراهان خود مثل خالد بن ولید و بریده اسلمی بسپارد و وقتی پس از انجام حج مجدد به سوی کاروان برگشت، مشاهده کرد که در اموال بیت المال تصرفاتی صورت گرفته، چون عادت حضرت علی (علیه‌السلام) اجتناب از تصرف در اموال بیت المال بود، آنان را مورد ملامت قرار داد. پس آنان از حضرت رنجیده شدند و شکایت خود را به رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) رساندند و به بدگویی از آن حضرت پرداختند. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) برای رد بدگویی و رفع کینه امثال خالد، در غدیر خم آن سخنان را در مدح حضرت علی (علیه‌السلام) بیان کرد[2] و در اجتماع غدیر خم به معرفی آن جناب و وجوب دوستی او بر جمیع مسلمانان پرداخت.[3]
بنابراین از نظر قلمداران واقعه غدیر در جهت ممانعت از کینه نسبت به حضرت علی (علیه‌السلام) و معرفی بیشتر او به همراهان توسط پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) انجام گرفت.

در پاسخ می‌گوییم: قلمداران دچار تناقض گویی شده است و در جایی واقعه غدیر را به معنای دوست داشتن علی (علیه‌السلام) توسط پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌گیرد و در جای دیگر معتقد است پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) دوست داشت که حضرت علی (علیه‌السلام) بعد از او به خلافت برسد.
قلمداران در کتاب شاه راه اتحاد عباراتی در علت واقعه غدیر خم آورده و گفته این قضیه بیش از سفارش به دوست داشتن امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) است که این عبارت، توسط افرادی از متن کتاب شاهراه اتحاد حذف شده است؛ لکن این عبارت همچنان در متن های الکترونیکی کتاب موجود است.

در نسخه اصلی کتاب شاهراه اتحاد آمده: «علاوه بر آنکه دفاع از حیثیت یک شخص ممتاز مسلمان بر حضرتش واجب بود، شکی نیست که مایل بود پس از حضرتش، آن بزرگوار زمامدار و امام مسلمانان باشد؛ لذا در اجتماع غدیرخم به معرفی آن جناب و وجوب دوستی او بر جمیع مسلمانان پرداخت؛ زیرا رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) قلباً علاقه مند بودند که حضرت علی (علیه‌السلام) جانشین ایشان شوند، مسأله، تنها دوست داشتن نبوده است.»[4] تشکیل مراسمی در ابعاد و عظمت غدیر نمی‌تواند صرفاً به جهت دفاع از حیثیت یک شخص ممتاز مسلمان، آن هم در برابر شکایات جمعی محدود باشد.

مطالعات وقایع تاریخی نشان می‌دهد که جریان مربوط به زکات یمن، یک سال قبل از واقعه غدیر اتفاق افتاده است و قلمداران در این خصوص، بین دو سفر حضرت علی (علیه‌السلام) به یمن خلط کرده و چنین نتیجه نادرستی گرفته است. همچنین قرائنی در خصوص آن حادثه به دست آمد که نادرستی برداشت قلمداران را اثبات می‌کند.[5] قرائنی مانند نزدیک بودن رحلت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) تأکید رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بر اولی به تصرف بودن خویش؛ تصدیق و بیعت جمعیت چند هزار نفری و تبریک گفتن عمر بر اینکه علی (علیه‌السلام) مولا و جانشین بعد از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است.
این قرائن بیانگر این امر است که خطبه غدیر ارتباطی با مسأله زکات یمن ندارد و حول محور ابلاغ و معرفی جانشینی حضرت علی (علیه‌السلام) است.

پی‌نوشت:
[1]. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار، ج22، ص145.
[2]. قلمداران، حیدرعلی، جواب یک دهاتی، ص6.
کتاب خلافت و امامت قلمداران، ص23.
شاه راه اتحاد، ص112-113.
[3]. قلمداران، حیدرعلی، شاه راه اتحاد، ص113-114.
[4]. قلمداران، شاه راه اتحاد، ص77.
[5]. علاء المحدثین، جواد، «تلاش نافرجام در انکار نصب امام از یمن تا غدیر»، فصلنامه امامت پژوهی، ش 5، س1391، ش80، 283 و 285 .