اعتقادات
در هر عصر و زمان، زمین از حجت خدا خالی نخواهد بود که در زمان غیبت، حضرت حجت بن الحسن العسکری(علیه‌السلام)، قطب عالم امکان، امامت مردم را بر عهده دارند هر چند در پرده غیبت باشند. اما به عقیده صوفیه، تعداد اولیاء در هر عصر سیصد و پنجاه و شش کس است که با مرگ یکی، دیگری جانشین او می‌شود، که این عقیده‌ی آنان از اساس باطل و مردود است.
درحالی که صوفیان امروزی درباره صاحبان کرامت فخرفروشی کرده و صاحبان کرامت را برتر از دیگران معرفی می‌کنند، بزرگان صوفیه عقیده داشتند که از کرامت باید ترسید همانطوری که از بت می‌ترسند. ایشان کرامت را وسیله دوری از خدا دانسته، زیرا هرچیزی که بنده با آن آرامش یابد، وسیله برای دوری از خدا محسوب می‌گردد.
در حالی که پیامبران الهی به رمی جمرات تاکید کرده و آن را بعنوان واجی از واجبات دین معرفی کرده‌اند، برخی از صوفیه سنگ انداختن به شیطان را دور از جوانمردی دانسته و آن را مذموم می‌دانند!
در تفاوت معجزه و کرامت مواردی را ذکر کرده‌اند که معجزه مخصوص نبی و کرامت مخصوص ولیّ است. صدور معجزه از نبی واجب ولی کرامت از ولیّ جایز است. همه اینها مواردی است که در منابع صوفیه در فرق بین معجزه و کرامت بیان شده است.
صوفیه قدیم دو کارکرد برای کرامت در نظر داشتند. اولین آنها اثبات مقام ولی بود و دومین کارکرد جلب اعتماد سالک برای قدم نهادن در وادی سلوک تحت ولایت ولی صاحب کرامت. ایشان در حالی این کارکردها را برای ولی در نظر داشتند که غافل از منشا رحمانی یا شیطانی کرامت بودند.
برخی از صوفیه با اعتقاد به اینکه انبیاء با استفاده از قدرت معجزه مردم را به راه راست هدایت می‌کردند، برای مشایخ خود دست به کرامت‌سازی زدند تا انتظار هدایتی که از مشایخ خود دارند را با قدرت معجزات انبیاء برابر جلوه دهند و از این راه مریدان را به سوی خود جذب کنند.
به نظر برخی کشف و شهود به دلیل وجدانی بودن، نیازی به معیار صحت یا بطلان ندارد، اما برخی دیگر به این مساله معترف هستند که باید کشف و شهود با قرآن و حدیث سنجیده شود و درصورت مطابقت، می‌توان گفت کشف و شهود ذکر شده رحمانی است.
کرامت که در سال‌های آغازین تصوف بدان توجهی نمی‌شد، با انحراف صوفیه از مبانی اولیه خود به موضوعی محوری و اساسی بدل گشت تا جایی که با بررسی تاریخی متون صوفیه می‌توان تغییرات موضوع کرامت و کرامت سازی را به عیان مشاهده کرد.
برخلاف صوفیان امروزی، در بین صوفیه قدیم رسم بر آن بود که صاحب کرامت به‌خاطر جلوگیری از اتهام خودستایی و تکبر، کرامات خود را از دیگران مخفی می‌کردند. اما صوفیان امروزی برای برتری جویی بر دیگران و نیز برای جذب مخاطبان عامی، دست به کرامت سازی برای خود کرده تا شاید به هدف پلید خود دست یابند.
صوفیه انحرافی در عقیده فنا بوجود آورده‌اند که بواسطه آن به جای فنای در خداوند، باید در قطب یا مرشد فانی شد. چنین عقیده‌ای موجب می‌شود عملی که باید برای خداوند خالص باشد و هیچ‌گونه شریکی در آن نباشد، آلوده به شرک شده و در عبادت خداوند شریک بوجود آید.
عقیده به صلح کل در میان صوفیه مشهور است. منشا اعتقاد صوفی به صلح کل، به وحدت وجود بازمی‌گردد. صوفی معتقد به وحدت وجود همه کثرات خارجی عالم را مظهری از مظاهر صفات یا اسماء الهی می‌داند، به همین جهت همه افراد را صرف نظر از نوع عقیده و تفکرش، منسوب به خدا می‌داند. این عقیده با اعتقاد به جهاد با کفار و دادخواهی مظلوم از ظالم در تضاد است.
با توجه به اینکه عده‌ای از صوفیه عشق مجازی را پلی برای رسیدن به عشق حقیقی تلقی می‌کنند، جای سوال است که اگر این راه درست است، چرا شارع دین مقدس اسلام، این راه را به همه معرفی نکرده است و تنها صوفیه باید از آن اطلاع داشته باشند و از این طریق به وصال خداوند متعال برسند؟
عشق الهی از اهداف اولیه صوفیه بوده، اما صوفیه با مطرح کردن عشق مجازی به عنوان پلی به سوی عشق حقیقی، این عقیده مقدس را به انحراف کشانده تا جایی که صوفیان با تمایل به عشق مجازی از عشق حقیقی باز مانده و حتی به انحراف کشیده شدند. تمایل به عشق مجازی در میان صوفیه از مسائلی است که بزرگان صوفیه درباره آن کتاب‌ها نوشته‌اند.
برخی از صوفیه حالاتی که برای سالک پیش می‌آید را با تعابیر مختلف بیان کرده‌اند و به آن مواجید می‌گویند. از جمله آنها فنا، سکر و دلال است که هر کدام حال مخصوص به خود را داشته و در حالات خود عکس‌العمل‌های متفاوتی از خود نشان می‌دهند. اما آیا این حالات مورد تایید دین اسلام هست یا نه؟