پرسش و پاسخ
معنویت در نزد اندیشمندان معاصر اسلامی شناخت خداوند و قرب به او است که سه ويژگی اصلی خدامحوری، قيامتمداری و توجه به شريعت وحيانی از امتيازات خاص معنویت ناب اسلامی می‌باشد و معنويت‌هايی كه يكی از اين سه ويژگی را نداشته باشند، معنويت سكولار ناميده می‌شوند.
هميشه انجام کارهاي خارق العاده، دليلي بر حقانيّت اعتقادات يک فرد نبوده و هيچ ملازمه اي ميان اظهارِ کشف و کرامات و حقانيت ظاهر کننده آنها وجود ندارد؛ چون رسيدن به اين مقامات هم از طريق سير و سلوک شرعي و انجام رياضت هاي الهي و هم از طريق غيرشرعي و انجام رياضت هاي شيطاني امکانپذير است.
نيروهاي طبيعت: نيروهايي است که منبع صدور آنها، خواصّ و آثار مواد و پديده هاي موجود در طبيعت است. استفاده گسترده عرفانهاي کاذب همچون عرفان سرخپوستي از مواد گياهي با خواص روانگردان در جهت به خَلسه بردن مريدان، استفاده از خواص برخي سنگها و کريستالهاي موجود در طبيعت و حتي در مواردي استفاده از قرصهاي شيمياييِ روانگردان، نمونه هاي بارزي از استفاده از اين نوع نيروهاست.
اهل‌حق به رهبران و پیران خود «سید» می‌گویند؛ اما به نظر می‌رسد با توجه به نوشته‌‌های نویسندگان اهل‌حق و ملا‌ک‌هایی که برای اثبات سیادت بایستی وجود داشته باشد، این اطلاق درست نبوده، همۀ رهبران اهل‌حق سید نمی‌باشند. البته اگر شهرت را در اثبات سیادت کافی بدانیم، می‌توان بسیاری از آنها را سید دانست؛ زیرا از قدیم الایام در میان مردم به سیادت شهرت داشته‌اند.
تعداد اندکی از اهل‌حق در گوشه و کنار وجود دارند که آگاهانه یا جاهلانه از مسیر اصلی منحرف شده، ائمه را به مقام الوهیت رسانده‌اند. اگرچه اینان اندکاند؛ اما باید بدانند که این گونه اعتقادات، نه مورد تأیید اهل‌بیت است و نه اکثریت این فرقه این گونه باور‌‌‌های غلط را می‌پذیرند. بعلاوه آنها هیچ گونه دلیلی برای این اعتقاد خود ندارند.
اعتقاد به نبوت عامه و خاصه یکی از شرایط ورود به دایرۀ اسلام می‌باشد که اگر کسی با اختیار و آگاهی آن را انکار کند، از دایرۀ اسلام خارج است. در اشعار و متون اهل‌حق نام پیامبران و شرح حال ایشان ذکر شده و این نشانگر قبول نبوت از طرف این فرقه است.
اهل‌حق اجمالاً اصول پنج گانه شیعه را پذیرفته‌اند و در برخی منابع خود صراحتاً به آن اعتراف کرده‌اند، ضمن اینکه در میان رهبران آنان نیز کسی به صراحت این اصول را رد نکرده است؛ اما حقیقت این است که در اعتقاد آنها به هر کدام از این اصول، مشکلاتی وجود دارد که گاهی با ادعای آنها تناقض دارد.
امامان (ع) با پدیدۀ حلول برخورد جدی كرده، ساحت پروردگار را از این مسئله پاک دانسته‌اند. امام صادق (ع): دروغ گفته هر كه گمان كرده خدای عزوجل در چیزی یا از چیزی یا بر چیزی است.
اگر به اهل‌حق گفته شود كه آیا شما قرآن كریم را قبول دارید؟ بی تردید پاسخ آنها مثبت است. در همین قرآن آمده است كه خدا بی‌نیاز است (اللَّهُ الصّمد) و همۀ ما به او نیازمندیم. حال اگر خدا در جسم كسی حلول كند، لااقل در آن زمانی كه در او حلول كرده است، به مكانی برای قرار گرفتن و زمانی كه در آن قرار دارد، نیازمند است؛ و این خلاف بی نیازی خداست؛
اینكه اهل‌حق دربارۀ امامان و بزرگان خود اغراق می‌کنند، امری غیر قابل انکار است. آنان اهل‌بیت (ع) را از جایگاه خود فراتر می‌برند؛ اما در اینکه آیا به لوازم این انحراف عقیدتی (غلو) و عواقب کفرآمیز آن نیز آگاهی دارند یا نه؟
ز ویژگی‌‌های این فرقه این است که حتی‌الامکان عقاید و اطلاعات فرقه‌ای خود را از دیگران پنهان می‌دارند و برای نهادینه کردن اصل رازداری، یکی از اصول اعتقادی خود را پذیرفتن مسئله‌ای به نام «سرّ مگو» قرار می‌دهند.
آیا تصوف همان اهل حق است؟ چه تفاوت هایی بین این دو فرقه وجود دارد؟در پاسخ باید بگوییم خیر. بلکه با هم تفاوت های اساسی دارند.
علاقمندی ايرانيان به ولايت اميرالمؤمنين(عليه السلام) مختص به زمان خلافت هارون و مأمون و به دليل تشريف فرمايي حضرت رضا(عليه السلام) و امامزادگان همراه آن حضرت نبود، بلكه از زمان خود پيامبر خدا (صلّي الله عليه وآله) اين مودت در دل ايرانيان ريشه دوانيد.
در صحيح مسلم از قول عبدالله ابن شفيق مي‌گويد: روزي بعد العصر، ابن عباس براي ما خطبه مي‌خواند و سخنراني مي‌كرد. سخنش به درازا كشيد و همچنان براي ما صحبت مي نمود تا اين كه آفتاب غروب كرد و ستاره ها ظاهر شدند. صداي مردم بلند شد: «الصلاة، الصلاة» ابن عباس اعتنايي نكرد. در همين حال مرد ديگري نداي «الصلاة، الصلاة» سرداد. ابن عباس رو به او نمود و گفت: مادر مرده، مرا سنت ياد مي‌دهي ؟ من خودم ديدم كه پيامبر خدا نمازهاي ظهر و عصر و نمازهاي مغرب و عشا را جمع مي‌خواند.