فلسفه و علت دفن شبانه حضرت فاطمه(س)

  • 1404/08/18 - 14:42
در منابع اهل سنت، روایات صحیحی در فضیلت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها وارد شده و پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله، اذیت کردن فاطمه سلام‌الله‌علیها را اذیت خود دانسته است. مشکلی که اهل سنت با آن مواجه شده، اين است كه حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها پس از رحلت پدرشان، از افرادی که حکومت را به دست گرفتند، اذیت شد و بر آنان غضب کرد. حضرت برای نشان دادن این غضب، وصیت کرد، آنان در تشییع او شرکت نکنند.
دفن شبانه

.

پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اهل سنت معتقدند همه صحابه عادل‌ هستند. آنان در فضایل حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، روایات صحیحی دارند، ازجمله اینکه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «فاطمه سلام‌الله‌علیها پاره تن من است، کسی او را اذیت کند، مرا اذیت کرده است». چالشی که اهل سنت با آن مواجه هستند اين است كه اين صحابی جليل‌القدر، پس از رحلت پدرشان، پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، با افرادی که حکومت را به دست گرفتند، به مبارزه پرداخت.

علمای اهل سنت، این مطلب[1] را مشکلی برای عقیده خود می‌دانند و مجبور به ارائه توجیهی برای آن هستند. برخی آن را کتمان یا انکار می‌کنند و برخی این اشکال را متوجه افراد دیگر می‌کنند؛ مثلاً ابن‌حجر عسقلانی درباره حدیث مذکور می‌گوید: «این حدیث نشان می‌دهد که اذیت کسی‌که اذیت شدنش منجر به اذیت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله باشد، حرام است؛ چون اذیت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، چه کم و چه زیاد، بنا بر اتفاق حرام است. قطعاً اذیتی که ناراحتی حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها را در پی داشته باشد، از طرف هر کسی باشد، این اذیت، به تصریح این حدیث صحیح بخاری، اذیت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله است و چیزی در اذیت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها از کشتن فرزندش عظیم‌تر نیست».[2] وی پس از وارد شدن این مشکل برای عقیده خود، توجیهاتی برای مبرا کردن خلفا می‌آورد که خدشه‌ای به نتیجه استدلال وارد نمی‌کند.

خلفا جهت حل مشکل، برای عذرخواهی نزد حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها رفتند، ولی درخواست آنان، مورد پذیرش قرار نگرفت و حضرت، حدیث «اذیت کردن فاطمه، اذیت رسول خداست» را یادآوری فرمود و با اعتراف آنان به شنیدن این حدیث از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، فرمود: «پس من، خدا و فرشتگان را شاهد می‌گیرم كه شما دو نفر، باعث اذیت من شُدید و مرا ناراحت كرده‌اید و قطعاً در ملاقات با پدرم رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله از شما دو نفر، شكایت خواهم كرد! ... به خدا قسم! پس از هر نماز، بر شما نفرین خواهم كرد».[3]

حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها این نارضایتی را به گونه‌ای ابراز کرد که بخاری و مسلم، در صحیح خود گزارش کرده‌اند: «فاطمه سلام‌الله‌عليها دختر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله، بر ابوبكر خشم گرفت و با او قطع رابطه كرد تا اينكه وفات کرد».[4]

حضرت این نارضایتی را با وصیت خود تکمیل فرمود. ابن ابی‌الحدید به نقل از جاحظ می‌نویسد: «شکایت و ناراحتی فاطمه سلام‌الله‌عليها (از ابوبکر و عمر) به حدی رسید که وصیت کرد ابوبکر بر وی نماز نخواند».[5] ابن‌بطال نیز در شرح صحیح بخاری آورده است: «اکثر علما، دفن جنازه را در شب اجازه داده‌اند. علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، همسرش فاطمه سلام‌الله‌عليها را شبانه دفن کرد تا ابوبکر به او نماز نخواند؛ چون بین آن دو، پیشامدهایی رخ داده بود».[6]

حضرت وصیت کرد که او را شبانه دفن کنند و هیچ‌یک از کسانی‌که بر ایشان ستم روا داشتند را خبر نکنند و این بهترین سند مظلومیت آن حضرت است تا ثابت گردد که ایشان، مورد ظلم قرار گرفته و شهیده از دنیا رفته است و از افرادی که بر ایشان ستم کرده‌اند، هرگز راضی نشدند.[7]

مهم‌ترین پیام این وصیّت، اعلام خشم و انزجار نسبت به کسانی بود که او را آزردند و حضرت با این کار، چند پرسش مهم را برای حقیقت‌جویان تاریخ به یادگار گذاشت! اینکه چرا قبر فاطمه سلام‌الله‌علیها پنهان است؟ چرا دختر پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله باید اینگونه غریبانه و در دل شب به خاک سپرده شود؟ چگونه کسی که خود را جانشین پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌داند، لیاقت حضور در نماز بر آن حضرت را پیدا نمی‌کند؟!

پی‌نوشت:
[1]. پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «فاطمه سلام‌الله‌عليها پاره تن من است، کسی او را اذیت کند، مرا اذیت کرده است». خداوند می‌فرماید: «آنهايی كه خدا و پيامبرش را اذيت كنند، در دنيا و آخرت مورد لعن خداوند قرار گرفته و برای آنان عذاب خوار كننده‌ای آماده شده است» و حضرت زهرا سلام‌الله‌عليها به علت اذیت‌هایی که از طرف خلفا بر او رفت، نسبت به آنان غضب کرد و تا آخر عمر بر این غضب خود باقی ماند.
[2]. فتح الباری، ابن حجر، المکتبة السلفیه، ج9، ص329.
[3]. الإمامة والسیاسة، ابن قتیبه، دار الاضواء، ج1، ص31.
[4]. صحيح البخاری، بخاری، دار طوق النجاة، ج4، ص79؛ ج5،‌ ص139 و ج8، ص149 و صحيح مسلم، مسلم، دار إحياء التراث العربی، ج3، ص1380.
[5]. شرح نهج البلاغه، ابن ابی‌الحدید، مکتبة آیةالله العظمی مرعشی نجفی، ج16، ص264. «وظهرت الشکیة، واشتدت الموجدة، وقد بلغ ذلک من فاطمة علیهاالسّلام انها اوصت ان لا یصلی علیها ابوبکر.»
[6]. شرح صحیح بخاری، إبن بطال، مکتبة الرشد، ج3، ص325. «ودفن علی بن ابی‌طالب زوجته فاطمة لیلاً، فر بها من ابی‌بکر ان یصلی علیها، کان بینهما شیء.»
[7]. این علت در روایتی از امام صادق علیه‌السلام نیز نقل شده است. علل الشرایع، شیخ صدوق، المكتبة الحيدرية، ج1، ص185. «سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ ع لِأَيِّ عِلَّةٍ دُفِنَتْ فَاطِمَةُ س بِاللَّيْلِ وَ لَمْ تُدْفَنْ بِالنَّهَارِ قَالَ لِأَنَّهَا أَوْصَتْ أَنْ لَا يُصَلِّيَ عَلَيْهَا رِجَالٌ [الرَّجُلَانِ].»

تولیدی

افزودن نظر جدید

CAPTCHA
لطفا به این سوال امنیتی پاسخ دهید.
Fill in the blank.