پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ مقدمه: در مسیحیت تبشیری همه چیز حول خدا بودن عیسی مسیح دور می‌زند. آیین‌های هفت گانه که اساس مسیحیت به خطا رفته است، با فروپاشی این رکن! (الوهیت عیسی مسیح) دیگر هیچ معنایی ندارد؛ از این روی مبلغان و متکلمان مسیحی به هر دری می‌زنند تا این آموزه را توجیه (معقول) سازند.

استوارت اولیوت در کتاب «راز تثلیث» یکی از آن‌هاست. او در فصل 4 کتابش تحت عنوان الوهیت عیسی مسیح در پی به دست دادن مستندات، شواهد و مؤیداتی مبنی بر خدایی! عیسی مسیح است. به این مورد بنگرید: 

«سرانجام وقتی عهد عتیق به زبان یونانی ترجمه شد، برای ترجمه کلمه عبری یهوه از واژه یونانی kyrios استفاده گرید. در عهد جدید که به زبان یونانی نوشته شد همین کلمه kyrios  برای واژه ای که ما "خداوند" می‌گوئیم به کار رفته است. کلمه ای که برای یهوه به کار رفته، برای خداوند عیسی مسیح نیز به کار رفته است ! [تعجب هم کرده است!!] این موضوع برای ما عجیب نیست [!!] چون که عیسی خداست.»[1].

همان طور که می‌بینید آقای اولیوت برای تأیید الوهیت عیسی مسیح از دل کتاب مقدس - در این جا و بعد از مستنداتی که قبل‌تر آورده و تفسیری نادرست از آن‌ها به دست داد- دست به دامان ترجمه‌ شده است!

او می‌گوید: عهد عتیق از کتاب مقدس (متن مورد قبول هر دو فرقه‌ی یهودی و مسیحی) از زبان اصلی به زبانی دیگر (یونانی) ترجمه شد. «عهد عتیق به زبان عبری نوشته شد و هرگاه یهودیان تثنیه 6 :4 را می خواندند با همان زبان عبری می گفتند»[2]. اولیوت ادامه می‌دهد که در این ترجمه، زمانی که مترجمان به واژه‌ی «یهوه» رسیدند که به معنای «خدا» بود از واژه‌ای (kyrios) استفاده کردند که دقیقاً همان را هم، برای عیسی مسیح به کاربردند در نتیجه آن‌ها هم، عیسی مسیح را خدا می‌دانستند.

آقای اولیوت می‌گوید مدرک می‌خواستید تا نشان دهد که خدایی عیسی مسیح بر ساخته‌ی ما نیست و از گذشته سابقه داشته بفرمایید خوب این هم مدرک دیگر چه می‌خواهید!

اشکالی که در آغاز به ذهن می‌رسد این است که به تعبیر طلبگی، سلمنا (گیریم) که در ترجمه‌ی یونانی واژه‌ی kyrios به معنای «خدای دارای صفاتِ: وجود مطلق، واحد، ازلی و سرمدی، بی نیاز از زمان و مکان و صفات بی نهایت» و دقیقاً با همان معنا برای عیسی مسیح در ترجمه‌ی یونانی استعمال شده باشد، ثم ماذا؟ خوب بعدش چه؟

براستی چه ارتباطی است بین حقیقت و صدق گزاره‌ی «عیسی خداست» و ادعای خدا بودنش توسط یک عده مترجم؟ مگر استغفرالله آن‌ها خدایند؟ مگر آن‌ها معصوم و بی‌عیب و نقص و اشتباه‌اند؟ شما مسیحیان حتی اگر به تأیید الهی نویسندگان اولیه‌ی عهد جدید مثل مرقس، لوقا، متی و یوحنا هم باور داشته باشید و ما هم بپذیریم! و آن‌ها هم همه قائل به خدایی عیسی باشند! اما مترجمان کتاب مقدس که دیگر معصوم و موید نیستند؛ پس منطقا و با نگاه معرفت‌شناختی چه ارتباطی بین حقیقت خدایی عیسی و این رفتار مترجمان هست؟

از این اشکال بگذریم؛ اما آیا کار تمام است؟! به گمانم باز مشکل مغالطه‌ ای که در این بیان آقای اولیوت مشهود است راه را بر اولیوت و همفکرانش، سخت خواهد بست. مغالطه‌ای چون مغالطه‌ی مصادره به مطلوب (begging the question).

در توضیح این مغالطه گفته شده است: «این مغالطه وقتی رخ می دهد که کسی نتیجه استدلال (مطلوب) را که باید اثبات شود، اثبات شده بداند، یا به عبارت دیگر، در مقدمات استدلال از همان نتیجه ای که در صدد اثبات آن است استفاده کند.»[3].

ما آن گونه که متوجه می‌شویم آقای اولیوت دچار این نوع مغالطه گردیده است. او می‌گوید که عهد عتیق از عبری به یونانی ترجمه شد. در متن عبریِ عهد عتیق واژه‌ی «یهوه» بود که مترجمین برای آن، واژه‌ی معادل «خداوند» را برگزیدند و برای عیسی مسیح هم همان را به کاربردند. تا اینجا درست؛ اما سؤالی که آقای اولیوت باید پاسخ دهد این است که از کجا معلوم که در هر دو استعمال (کاربرد kyrios به معنای «خدا» برای «یهوه» و «عیسی») حقیقتِ معنا اراده شده باشد. آیا آقای اولیوت به کاربرد مجازی واژگان و مفاهیمشان در زبان باور ندارد؟ و یا یونانیان -به عنوان یک تمدن- را از آن بی‌بهره می داند؟! به این توضیح که درباره‌ی این واژه در فرهنگ لغت آمده توجه بفرمایید:

.[4] «The Greek word Kyrios (Κύριος) means "lord, Lord, master»

.[5] «... in britian, a lord is a man who has a high rank in the nobility, for example an earl»

لغت یونانی kyrios به معنی lord, master در زبان انگلیسی است. lord  هم برای شخصی که مرجعیت، قدرت و توان مدیریتِ گروهی را دارد استعمال می‌شود. Master  هم به معنای «استاد» است [6]  از معانی استاد در زبان فارسی هم: دانا و عالم علمی یا فنی را ذکر کرده‌اند. [7]

 استاد به عنوان کسی که در کار شکوفایی بعد متافیزیکی و روحانی انسان است هم ترجمه شده است. واژه‌ی استاد در معاني آموزگار،آموزنده، ايستادن و ستاندن هم در فرهنگها دیده می شود. اين واژه در پهلوي ostat و در پازند ostat كه از پيشوند او + ستاد از ريشه sta (= ايستادن) آمده است [8]. فردوسي نيز دراین‌باره گفته است: فرستاد و رفتند زايوان شاهگران‌مایه استاد با نیک‌خواه [9]، همان رسالتی که حضرت عیسی مسیح (علیه‌السلام) هم خود بدان اشارت فرموده است [10].

حال با این توضیحات و مستندات شاید بتوان پاسخ سؤال بالا را داد. بله آن‌گونه که من کمترین هم می‌فهم پاسخ می‌تواند این باشد که ظاهراً نویسنده‌ی راز تثلیث دچار مغالطه گردیده است. مغالطه‌ی «مصادره به مطلوب».

آقای اولیوت در حقیقت به این واقعیت‌ها آگاه است؛ اما از آنجایی که از پیش، عیسی را خدای حقیقی قلمداد کرده پس واژه‌ای (kyrios) را که دارای کاربردی دو گانه است و جایی در حقیقت و جایی مجازاً استعمال می‌شود را در مورد عیسی مسیح در معنای حقیقی (خدای حقیقی) به‌کاررفته می‌برد، دلیلش هم مبنی بر این که در عیسی مسیح این واژه در معنای حقیقی به‌کاررفته است، این است که چون عیسی خدای حقیقی است! او می‌گوید ببین عیسی مسیح خداست؛ چرا؟ چون برایش واژه‌ی kyrios به‌کاررفته و این واژه هم که به معنای خداست. حال این که چرا معنای حقیقی این واژه در مورد عیسی مراد است حتماً به این خاطر که چون عیسی خداست!

نتیجه آن که استعمال واژه‌ی kyrios –که به معنای خداست- هم در مورد حضرت عیسی مسیح (علیه‌السلام) گره ای از کار بسته‌ی مسیحیت تبشیری به هیچ روی بازنخواهد کرد؛ چرا که مفهوم خدا حقیقتاً بر آن وجودِ ذی وجود قادر مطلق بی‌نیاز ازلی و ابدیِ غیر مجسمِ بی‌نهایت اطلاق می‌شود و مجازاً بر هر موجود دارای حتی تک ویژه‌ی ناقصی از آن صفات.

پی نوشت:

[1]- اولیوت، استوارت، راز تثلیث (نسخه‌ی پی دی اف)، ص 35-6.

[2]- اولیوت، استوارت، راز تثلیث (نسخه‌ی پی دی اف)، ص 18.

[3]- خندان، سید علی‌اصغر، تهران؛ قم، سمت؛ موسسه فرهنگی طه، ۱۳۷۹، ص ۲۶۴.

[4]- en.wikipedia.org/wiki/Kyrios

[5]- فرهنگ لغت انگلیسی به انگلیسی، ذیل واژه ی lord

[6]- فرهنگ لغت انگلیسی به فارسی، ذیل واژه‌ی master.

[7]- لغت‌نامه‌ی دهخدا، ذیل واژه‌ی استاد.

[8]- فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه‌ی استاد.

[9]- http://www.nosokhan.com/Library/Topic/09CS

[10]- به موعظه معروف «موعظه بالای کوه» دقت بفرمایید. (متی 5: 1-12).