پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ شهرام جلیلیان (متولد 1357 در خرمشهر) نویسنده، مترجم و استاد تاریخ دانشگاه شهید چمران اهواز است. او از سال 1399 رییس دانشکده‌ٔ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز است. دکتر شهرام جلیلیان ترجمه‌ای از منشور کوروش ارائه کردند که شوربختانه، مملو از عبارات نادرست و عجیب است.

ایشان در ترجمه منشور، عباراتی را آوردند که اصلاً در متن منشور وجود ندارد. مثلاً: «فرمان دادم که هیچ کس اهالی شهر را از هستی ساقط نکند...» یا «من برده داری را برانداختم» یا «فرمان دادم که همه ی مردم در پرستش خدای خود آزاد باشند و آنان را نیازارند.»(1) حتی در پیج اینستاگرام خود، این ترجمه جعلی و ترجمه‌های جعلی دیگر (که مثلاً کوروش در منشور از اهورامزدا نام بُرده است) را تأیید کرده اند.

در پاسخ باید گفت:

- اسناد و دلایلی وجود دارد که نشان می‌دهد منشور کوروش از ریشه جعلی است.(2) در این صورت، ترجمه اصلیِ منشور با جعلیِ منشور هیچ فرقی با هم نخواهند داشت و همگی اساساً بی اعتبار خواهند بود. این مسئله‌ای است که آقای جلیلیان و همفکران ایشان از پرداختن به آن پرهیز می‌کنند. پیش از آنکه برادری شان با کسی اثبات شود، از او طلب ارث و میراث می‌کنند.

- در منشور کوروش، چیزی درباره لغو برده داری نیامده است. تنها در یکی از فقرات منشور آمده که کوروش می‌گوید "من مردم را از یوغ نجات دادم".(3) حال آنکه ما می‌بینیم چه در زمان کوروش و چه پس از او، برده داری وجود داشت.(4) پس ادعای لغو برده داری توسط کوروش، دروغ است. از سویی، می‌توان این گونه گفت که کوروش، مردم را از یوغِ حاکمان پیشین بابِل نجات داد ولی به زیر یوغ خود کشاند! همچنین امروز روشن شده که کوروش، فقط برخی بردگان پارسی و یهودی که در بابِل اسیر بودند را آزاد کرد و الباقی بردگان را در همان بردگی نگه داشت.(5) یعنی فرض کنیم در یک زندان، 500 زندانی وجود داشته باشد. اگر کسی 2 نفر از دوستان خود را از زندان نجات دهد، آیا این به معنی آزاد کردنِ همه زندانیان است؟ آیا این به معنی لغو حکمِ زندان برای همه جرایم است؟ واضح است که خیر. اگر کسی با آزاد کردن دو نفر از دوستان خود از زندان، ادعا کند که «من زندانی کردن مجرمان (و مسئله زندان، به طور کلی) را ممنوع کردم» حتماً چنین شخصی، یا دروغگو است، یا دیوانه.

- جریان باستانگرا، به دروغ مدعی است که کوروش، برده داری را بر انداخت (حال آنکه گفتیم، هم در زمان کوروش و هم پس از او، در جامعه هخامنشی، بردگان به وفور وجود داشتند)، اما جالب است که علی سامی (یکی از سران باستانگرایی و استادِ اساتیدِ آقای جلیلیان) از سر تکبر و خودخواهی، با افتخار می‌گوید که هخامنشیان مالکُ الرِّقاب همه کشورها بودند. مالک الرقاب یعنی مالک بردگان. به عبارتی، علی سامی با افتخار می‌گوید که هخامنشیان، همه کشورها را به بردگی خود داشتند و همگان بنده و برده‌ی هخامنشیان بودند. در عصر هخامنشی، مردم ایران "بنده‌" ی پادشاه محسوب می‌شدند.(6)

- اما درباره فتح بابِل با صلح یا جنگ، اولاً کوروش شهر اوپیس (که نزدیک شهر بابل بود) را با خشونت و خونریزی و کشتار فتح کرد.(7) ثانیاً طبق تورات، کوروش، با قتل و غارت، بابل را گشود و آن سرزمین را به ویرانه تبدیل کرد.(8) اما فتح شهر بابل هم با سیاست و کودتا بود. نه با صلح. یعنی کوروش، فرمانده ارتش بابل را با پول و وعده خرید و این گونه شهر بابل فتح شد. این خیلی فرق میکند با ادعای آقای جلیلیان، که میگویند کوروش با صلح وارد شهر شد!

پی‌نوشت:

1. نسخه صوتی ترجمه منشور کوروش، شهرام جلیلیان.
2. بنگرید به: «منشور کورش، جعلی است. قدمت تاریخی ندارد»
3. بنگرید به: «آیا کورش برده داری را لغو کرد؟»
4. بنگرید به: «برده‌داری در عصر هخامنشیان»
5. بنگرید به: «نقد و بررسی منشور کورش: دروغ لغو برده داری»
6. بنگرید به: «افتخار: همه جهان بَرده هخامنشیان بودند!»
7. بنگرید به: «كورش كبير و اوپيس»
8. بنگرید به: «فتح بابِل توسط کوروش به روایت عهد قدیم»