پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ محمد امین شنقیطی از علمای معاصر عربستان، از اساتید دانشگاه های ریاض و مدینه و از اعضای «هیئت کبار علما» و مجلس مؤسسان «رابطة العالم اسلامی» و مورد قبول سلفیه عربستان است.

نظرات او در آخرین کتابش «أضواء البیان فی إیضاح القرآن بالقرآن» برای وهابیون با ارزش است.[1] ولی مباحثی درباره «سماع موتی» (شنیدن مردگان پس از قبض روح) مطرح کرده که با نظر وهابیت در تضاد است.

در این تفسیر، ذیل آیه «إِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَىٰ وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاءَ إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِینَ [نمل/80] همانا تو نتوانی که مردگان (و مرده دلان کفر) را سخنی بشنوانی و یا کران (باطن) را که از گفتارت روی می‌گردانند به دعوت (به حقیقت) شنوا کنی» به طور مفصل به روایاتی که سماع موتی را ثابت می‌کند پرداخته است.

او روایاتی که در منابع معتبر اهل سنت سماع موتی را اثبات می‌کند بیان می‌دارد. وی از صحیح مسلم حدیثی نقل می‌کند که در آن شنیدن مردگان به طور عام تأیید شده است.[2] مسلم در صحيح خود از عايشه نقل مى‌كند كه پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) در آخرين بخش شب، خانه را به قصد زيارت بقيع ترك مى‌كرد و هر موقع وارد اين سرزمين مى‌شد به آنان چنين خطاب مى‌کرد: «درود بر شما! اى ساكنان خانه افراد با ايمان! آنچه كه به وقوع آن در آينده وعده داده مى‌شديد، سراغ شما آمد و شما ميان مرگ و روز رستاخيز به سر مى‌بريد، ما نيز به شما خواهيم پيوست. پروردگارا! اهل بقيع «غرقد» را بيامرز.»

همچنین از عايشه این حدیث در صحیح مسلم نقل شده كه پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) به او فرمود: جبرئيل بر من نازل شد و گفت خدايت فرمان مى‌دهد كه به زيارت اهل بقيع برويد و براى آنان طلب آمرزش كنيد. عايشه مى‌گويد: از پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله)  پرسيدم چگونه براى آنان طلب آمرزش كنم؟ فرمود: بگو: «درود بر ساكنان مؤمن و مسلمان اين ديار. خداوند همه مؤمنان را ـ چه آنها كه قبلاً در گذشته‌اند و چه آنها كه بعداً در خواهند گذشت ـ رحمت كند و ما نيز به خواست خدا به شما خواهيم پيوست.»[3]

همچنين مسلم از بريده نقل مى كند كه پيامبر اکرم (صلى‌الله‌عليه‌وآله) به ياران خود آموزش مى‌داد كه به هنگام زيارت قبور چنين بگويند: «درود بر ساكنان مؤمن و مسلمان اين ديار! ما نيز به خواست خدا به شما خواهيم پيوست. از خدا براى خود و شما عافيت مى طلبم.»[4]

شنقیطی می گوید: «خطاب پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) به اهل قبرستان، با عبارت «السلام علیکم» و «وإنا ان شاءالله بکم» و شبیه این عبارات دلالت واضح دارد بر اینکه مردگان سلام حضرت را می‌شنوند؛ زیرا اگر آنها سلام و کلام حضرت را نشنوند، خطاب حضرت به آنها از نوع خطاب به معدوم است و شکی نیست که آن در شأن عقلا نیست؛ پس جدّاً بعید است که چنین کلامی از پيامبر اکرم (صلى‌الله‌عليه‌وآله) سر بزند.»[5]

شنقیطی از قول برخی از بزرگان وهابیت ازجمله ابن قیم چنین نقل می کند که او به این پرسش که آیا مردگان سلام و زیارتشان توسط زندگان را می فهمند، اینگونه پاسخ داده، بله! روایاتی در این مورد نقل شده که نص است در اینکه به چشم خود دیده و جواب سلام را می‌دهند.[6]

ابن قیم پس از روایت سلام پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) به مردگان می گوید: «این خطاب به کسی است که می‌شنود و می‌فهمد و اگر چنین نبود به منزله خطاب کردن به شیء معدوم و جمادات است و سلف بر آن اجماع دارند. روایات سلف بر اینکه مردگان، زیارت توسط زندگان را متوجه می‌شوند، متواتر است.»[7]

این حدیث، طبق مبنای اهل سنت صحیح است و تصریح به شنیدن مردگان پس از مرگ دارد. بنابراین وهابیت که سماع موتی را قبول ندارند، نظرشان مخالف اهل سنت است و به این مطلب، عالم وهابی (شنقیطی) اقرار کرده و به آن تأکید دارد.

پی‌نوشت:
[1]. «اعتراف عالم عربستانی به تأیید سماع موتی در اسلام»
[2]. اضواء البیان، شنقیطی، ج6، ص470.
[3]. صحیح مسلم، ج2، ص669، ح102 و 103.
[4]. صحیح مسلم، ج2، ص671، ح104.
[5]. اضواء البیان، شنقیطی، ج6، ص471.
[6]. همان، ص475.
[7]. همان، ص476.