پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ قرآن کریم همچون پازلی است که تکه های این پازل را آیات قرآن تشکیل داده و در صورت برداشت نادرست از یک آیه و یا در نظر گرفتن دیگر آیات، قطعاً این پازل ناقص خواهد ماند. نمونه عینی این فهم ناقص را می‌ توان در برداشت وهابیت و قرآنیون از آیه «وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ [غافر/60] پروردگار شما گفته است مرا بخوانید تا (دعای) شما را بپذیرم! کسانی که از عبادت من تکبّر می‌ورزند به زودی با ذلّت وارد دوزخ می‌شوند!» مشاهده کرد.

برقعی در کتاب دعا و در رد بر دعاهای وارده در کتاب مفاتیح شیخ عباس قمی می‌ نویسد: «آيا اين كسانی كه در دعاهای شركيه، غير خدا را می‌ خوانند برای اين كار خود دليلی دارند؟ اينان برای خود بهانه‌ای تراشيده‌اند به نام دليل، كه عوام را گول بزنند.»[1]

در مقابل این ادعای برقعی باید گفت که:
قرآن مجید انتخاب وسیله و توسل را جایز دانسته و بلکه به آن سفارش کرده است: «یَا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إتَّقُوا اللَّهَ وَ إبْتَغُوا اِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ وَ جَاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ [مائده/35] ای کسانی که ایمان آورده‌اید! تقوای الهی پیشه کنید و وسیله‌ای برای تقرب به خدا بجویید و در راه او جهاد کنید! باشد که رستگار شوید.»

بنابراین شخصی که هنگام مشکلات و یا برای طلب برکت و سلامت، حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را خطاب می‌ کند و با گفتن «یا رسول الله» از ایشان طلب مدد می‌ کند، در واقع این خواسته خود را از خدای متعال طلب کرده و فقط حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را و احترام و جایگاهش را نزد خدای متعال، واسطه‌ ای برای جریان یافتن کرامات و فیض‌ های الهی قرار می‌ دهد.

به عبارت دیگر موضوع بحث در توسل، درخواست بنده‌ ‏اى از بنده ديگر است كه نه او را اله و رب مى‌‏ داند و نه مالك و متصرف تام الإختيار در امور مربوط به دنيا و آخرت، بلكه او را بنده عزيز و گرامى خدا مى‌شناسد كه او را به مقام رسالت و امامت برگزيده و وعده داده است كه دعاى او را درباره بندگان خود بپذيرد.

توسل به حضرت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) پس از شهادت:
ممکن است گفته شود که توسل و مراجعه مسلمانان صدر اسلام به وجود پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در زمان حیات و حضور آن حضرت بوده است و این دلیل نمی‌شود که توسل به انبیاء و امامان حتی پس از ارتحال آنان هم جایز باشد که در پاسخ گفته می‌شود: در روایت داریم که مردی بارها برای رفع مشکل خود، به عثمان خلیفه سوم مراجعه کرد و نتیجه نگرفت؛ عثمان بن حنیف به او دستوری یاد داد که وضو بگیرد و دو رکعت نماز بخواند و بگوید: «اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ وَ أَتَوَجَّهُ إِلَیْکَ بِنَبِیِّنا مُحَمَّد صلی الله علیه و آله و سلم نَبِیِّ الرَّحْمَةِ، یا مُحَمَّدُ اِنّی أَتَوَجَّهُ بِکَ اِلی رَبِّی فَتَقْضی لی حاجَتی.» خدایا! من از تو درخواست می‌کنم و به سوی تو رو می‌آورم به واسطه پیامبرمان محمد (صلی‎الله‎علیه‎وآله)  که پیامبر رحمت است؛ ای محمد! من به وسیله تو به سوی خدای خود رو می‌آورم تا حاجتم را برآورده سازی! آن مرد چنین کرد و حاجت روا شد.[2]

پی‌نوشت:
[1]. برقعی، ابوالفضل، دعا، اداره تحقیقات اسلامی، ص15.
[2]. بحوث قرآنیة، سبحانی، ص97، به نقل از المعجم الکبیر، طبرانی، ج9، ص31 ـ 30، باب ما اسند الی عثمان ابن حنیف، رقم 8311.