پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از شبهاتی که از جانب بعضی از علمای اهل سنت در مقابل شیعه مطرح می‌شود، حلیت نبیذ از جانب علمای شیعه برای وضو گرفتن است. مفتی‌های وهابی با استناد به روایتی از شیخ صدوق، استدلال به جواز وضو با نبیذ از جانب شیعه را مطرح می‌کنند. شیخ صدوق در کتاب من لا یحضره الفقیه می‌نویسد: «وضو گرفتن با نبیذ ایرادی ندارد، زیرا رسول خدا یا نبیذ وضو گرفته است.»

آنان با تقطیع روایت در صدد اثبات جواز وضو با نبیذ در شیعه هستند؛ در حالی که مرحوم شیخ صدوق در ادامه روایت توضیح می‌دهد، منظور از نبیذ چیست.
شیخ صدوق در ادامه می‌نویسد: «نبیذ آن آبی بوده که در درون آن تکه‌های کوچک خرما بوده و بالای ظرف آن، آب خالص بوده است. پس رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) با آن آب وضو گرفته‌اند و اگر خرما سبب شود تا رنگ آب و یا بو و مزه‌اش تغییر کند، جایز نیست با آن آب وضو گرفته شود. منظور از نبیذ که با آن رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) وضو گرفته‌‌اند و خوردنش جایز است، آن نبیذی بوده است که در شب تکه‌های خرما داخل ظرف انداخته شود و صبح با آن آب وضو گرفته شود و یا صبح تکه‌های خرما در ظرف آب بیندازند و شب با آن وضو گرفته شود.»[1]

در ادامه می‌گوییم: بعضی از علمای اهل سنت در فتاوای خود، نوشیدن نبیذ را جایز می‌دانند. ابتدا باید معنای نبیذ نزد آنان مشخص شود.
ابن منظور در کتاب لسان العرب در توضیح نبیذ می‌نویسد: «نبیذ را نبیذ نامیده‌اند، به دلیل آنکه اگر کسی بخواهد آن را درست کند، خرما و کشمش را در آب مشک و یا ظرفِ آب دربسته می‌ریزد و صبر می‎کند تا آن به جوش آید و سر برود تا آنکه مست کننده شود.»[2]
ابوحنیفه یکی از ائمه چهارگانه در میان اهل سنت، قائل است که نوشیدن نبیذ جایز است. بابرتی در این‌باره می‌نویسد: «همانا خرما را به تمر تعبیر کرده‌اند، زیرا تمر نام نوعی خرما است که از آن نبیذ گرفته می‌شود و آن جزء مست کننده‌ها نیست و حلال است. زیرا ابوحنیفه و ابویوسف نبیذ را حلال می‌دانند.»[3]
ابن همام در کتاب فتح القدیر می‌نویسد: «شریک بن عبدالله گفته است، نبیذ مباح است.»[4]
در حکم نبیذ به درستی مشخص است که ابوحنیفه فتوا به حلیت مسکری داده که طبق مذاهب اسلامی دیگر، ضرورتاً حرام است.

پی‌نوشت:

[1]. ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامى - 1413 هـ، ج1، ص15؛ «وَ لَا بَأْسَ‏ بِالتَّوَضُّؤِ بِالنَّبِیذِ لِأَنَّ النَّبِی ص قَدْ تَوَضَّأَ بِه‏..»
برای مطالعه‌ی پاسخ به این شبهه می‌توانید به مقاله «آیا رسول خدا با نبیذ وضو گرفته‌اند؟!» رجوع کنید.
[2]. ابن منظور، لسان العرب، دارصادر – بیروت، چاپ اول، ج3، ص512؛ «وإنما سمی نبیذا ... فیصیر مسكرا.»
[3]. بابرتی، العنایة شرح الهدایة، ج14، ص363؛ «إنَّمَا فَسَّرَ التَّمْرَ بِالرَّطْبِ ... أَبِی حَنِیفَةَ وَأَبِی یوسُفَ رَحِمَهُمَا اللَّهُ.»
[4]. ابن همام، فتح القدیر للكمال، دارالفکر، ج10، ص91؛ «وَقَالَ شَرِیكُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ: إنَّهُ مُبَاحٌ.»