پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از شبهاتی که از جانب مفتی‌های وهابی مطرح می‌شود، وضو گرفتن رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) با نبیذ است. آنان با استناد به یک روایت از من لایحضره الفقیه، ادعا می‌کنند شیعیان با بیان این روایت به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) توهین کرده‌اند، چرا که حضرت را متهم به گرفتن وضو با آبی که نجس است، می‌کنند. آنان ادعا می‌کنند مرحوم شیخ صدوق به نقل از امام صادق (علیه‌السلام) می‌نویسد: «وضو گرفتن با نبیذ ایرادی ندارد، زیرا رسول خدا با نبیذ وضو گرفته است.»[1]

اما در پاسخ به این شبهه چند نکته بیان می‌شود:
نکته اول:
روایتی را که مفتی‌های وهابی به نقل از کتاب من لایحضر نقل می‌کنند، تقطیع شده و منظور از نبیذی که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) با آن وضو گرفته‌اند، آبی است که بدون تأثیر از خرمای درونش بوده است و نبیذ در اینجا به معنای شراب که مایعی مسکر و نجس بوده، نیست. مرحوم شیخ در ادامه می‌نویسد: «و البته نبیذ، آن آبی بوده که در درون آن تکه‌های کوچک خرما بوده و بالای ظرف آن، آب خالص بوده است. پس رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) با آن آب وضو گرفته‌اند و اگر خرما سبب شود تا رنگ آب و یا بو و مزه‌اش تغییر کند، جایز نیست با آن آب وضو گرفته شود. منظور از نبیذ که با آن رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) وضو گرفته‌‌اند و خوردنش جایز است، آن نبیذی بوده است که در شب تکه‌های خرما داخل ظرف انداخته شود و صبح با آن آب وضو گرفته شود و یا صبح تکه‌های خرما در ظرف آب بیندازند و شب با آن وضو گرفته شود.»[2]

نکته دوم:
وضو گرفتن با نبیذ در کتب اهل سنت نیز بیان شده است. ابن ماجه قزوینی در کتاب خود، به وضو گرفتن رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) با نبیذ اشاره می‌کند و می‌نویسد: «ابن عباس می‌گوید: در لیلة الجن، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به ابن مسعود فرمودند: آیا آب برای وضو نزد تو موجود است؟ ابن مسعود گفت: نزد من آب موجود نیست، ولی نبیذ موجود است. هنگامی که ظرف را خدمت حضرت آوردم، پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: خرمای خوب و آب پاکی است. برای من ظرف را بیاور. ظرف را آوردم و حضرت با آن آب نبیذ، وضو گرفتند.»[3] احمد بن حنبل در کتاب خود با بیان این روایت در ادامه می‌نویسد: «ابن مسعود می‌گوید: رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بعد از وضو با آن آب نبیذ، برای ما نماز خواندند.»[4]
اما چند سؤال مهم؛ با وجود روایت وضو گرفتن رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) با آب نبیذ در کتب معتبر اهل سنت، دلیل آنکه آنان به شیعه ایراد می‌گیرند، چیست؟ آیا مفتی‌های وهابی این روایت را در کتاب‌های خود ندیده و نخوانده‌اند؟! آیا این روایت توهین به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) محسوب نمی‌شود؟!

نکته سوم:
نبیذ در بین شیعه و اهل سنت به دو معنا بیان شده است. شیخ صدوق در ادامه روایتی که در نکته اول بیان شد، معنای نبیذ را به معنای آب خالصی که در داخلش چند تکه خرما باشد، بدون آنکه رنگ و بو و مزه آن تغییر کرده باشد بیان می‌کند و در ادامه می‌فرماید: با این آب، وضو گرفتن صحیح است؛ اما در اهل سنت، از نبیذ به ماده‌ی مسکر و مست کننده تعبیر شده است. ابن منظور در معنای نبیذ می‌نویسد: «نبیذ را نبیذ نامیده‌اند، به دلیل آنکه اگر کسی بخواهد آن را درست کند، خرما و کشمش را در آب مشک و یا ظرف آب دربسته می‌ریزد و صبر می‎کند تا آن به جوش آید و سر برود تا آنکه مست کننده شود.»[5]
طبق این تعریف باید گفت: در حدیث اهل سنت آمده؛ رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) با ماده‌ی مسکر و نجس وضو گرفته‌اند و به روایت احمد بن حنبل مشغول به نماز شده‌اند!
با این توضیح مشخص می‌شود، چه کسانی به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) توهین کرده‌اند!

پی‌نوشت:
[1]. ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامى - 1413 هـ، ج1، ص15؛ «وَ لَا بَأْسَ‏ بِالتَّوَضُّؤِ بِالنَّبِیذِ لِأَنَّ النَّبِی ص قَدْ تَوَضَّأَ بِه‏...» جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[2]. من لا یحضره الفقیه، ج1، ص15. جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. ابن ماجه، سنن ابن ماجه، دار الفكر – بیروت، ج1، ص135؛ «عن عبد اللَّهِ بن عَبَّاسٍ ... علیه فَتَوَضَّأَ بِهِ.»
[4]. أحمد بن حنبل، مسند، مؤسسة قرطبة – مصر، ج1، ص402؛ «وَمَاءٌ طَهُورٌ فَتَوَضَّأَ منها ثُمَّ صلى بِنَا.»
[5]. ابن منظور، لسان العرب، دارصادر – بیروت، چاپ اول، ج3، ص512؛ «وإنما سمی نبیذا ... فیصیر مسكرا.»

محمدجواد مهریار