پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ برخی از اقطاب و مشایخ صوفیه به‌صراحت خود را هم‌شأن و رتبه ائمه اطهار (علیهم السلام) خوانده و خود را ولی‌الله معرفی می‌کنند. برخی از آن‌ها آیاتی از قرآن کریم که شأن نزول آن‌ها در مورد ائمه اطهار (علیهم السلام) است را با تفسیر به رأی در حق خود و اقطاب سلف خویش صادق می‌دانند و آن آیات را به خود نیز نسبت می‌دهند و خود را مشمول آن آیات می‌دانند. محمد اسماعیل صلاحی که خود را ولی خدا می‌داند و بارها در سخنانش خود و اقطاب سلف خویش را با ائمه اطهار (علیهم السلام) مقایسه و تشبیه کرده بود در آخرین سخنرانی خود در تفسیر به رأی به نحوی زیرکانه اقطاب صوفیه را مصداق آیه مبارکه: کونوا مع الصادقین [توبه / 119] معرفی کرد و گفت: «عرفان و تصوف و سلوک با خواندن کتاب‌ها میسر نمی‌شود، باید با فقرای راه رفته و سالکینی که مراتب کمال را پیمودند، همراهی کرد. همان‌طور که قرآن فرموده کونوا مع الصادقین [توبه / 119] با صادقین معیت داشته باشید، همراهی کنید. مثل قدیم که پیر صحبت داشتیم.»

صلاحی در اینجا مصداق این آیه را عام گرفته است و اقطاب صوفیه را از مصادیق این آیه معرفی می‌کند، درحالی‌که بسیاری از روایات شیعه، صادقین را به اهل‌بیت (علیهم السلام) تفسیر کرده‌اند. [1] به اعتقاد شیعه مراد از صادقین در آیه موردنظر، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و ائمه معصوم (علیهم السلام) هستند و این آیه دلالت بر مقام امامت و عصمت برای اهل‌بیت (علیهم السلام) دارد. چنانچه حضرت علی (علیه السلام) می‌فرماید: «وقتی آیه صادقین نازل شد فردی از پیامبر (صلی الله علیه و آله) پرسید: آیا صادقین عام است یا خاص؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) پاسخ داد: کسی که مأمور به همراهی با صادقین شده است، عام است و همه مؤمنان را شامل می‌شود؛ ولی صادقون، خاص است و به برادرم علی (علیه السلام) و دیگر جانشینان من تا روز قیامت اختصاص دارد». [2]

همچنین علامه حلی در شرح کلام محقق طوسی که آیه «وَ کونُوا مَعَ الصّادِقین» را از دلایل امامت علی (ع) دانسته، گفته است: «خداوند متعال به بودن با صادقین امر کرده است و مقصود از صادقین کسانی‌اند که صادق بودنشان معلوم است و این فقط در مورد معصوم تحقق می‌یابد؛ زیرا نمی‌توان از صادق بودن غیر معصوم آگاه شد و بنابر اجماع مسلمانان، در میان اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و آله) غیر از علی (علیه السلام) کسی معصوم نبود.» [3] حتی برخی از متکلمان معتقدند که این آیه بر افضلیت امام دلالت دارد؛ زیرا بر تقدیم شخص افضل بر شخص مفضول تصریح دارد؛ چون بر اساس آیه، با صادقین بودن واجب است و این مطلب تمام نیست مگر با ترک همراهی با غیرصادقین. [4]

نکته دیگر اینکه برخی از بزرگان و علمای شیعه و اهل سنت بر این باورند که این آیه دلالت بر عصمت اهل‌بیت (علیهم السلام) دارد. چنانچه فخر رازی، از مفسران بزرگ اهل سنت این آیه را دلیل برعصمت اهل‌بیت (علیهم السلام) دانسته و می‌گوید: «جمله «یا أیها الّذینَ آمنوا اتَّقُوا اللّه» مؤمنان را به رعایت تقوای الهی دستور داده و از آنان خواسته که با صادقین باشند. از این عبارت معلوم می‌شود مؤمنان، معصوم نیستند و برای در امان بودن از خطا، باید از کسانی پیروی کنند که از خطا به دور هستند و آنان صادقین‌اند و چون این مطلب (خطاپذیری مؤمنان) در همه زمان‌ها تحقق دارد، پس در همه زمان‌ها نیز باید معصوم وجود داشته باشد تا مؤمنان از او پیروی کنند.»[5] درنتیجه تفسیر به رأی صلاحی کاملاً اشتباه است، چراکه مقام عصمت مخصوص اهل‌بیت (علیهم السلام) است و اقطاب و مشایخ صوفیه را نمی‌توان داخل در این مقام دانست. لذا اینکه اقطاب صوفیه را از مصادیق این آیه و از صادقین دانستند، تفسیر به رأی و خطایی فاحش است.

پی‌نوشت:
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ۱۴۰۱ ق، ج ۱، ص ۲۰۸
[2]. شیخ صدوق، کمال‌الدین و تمام النعمه، قم، ۱۴۱۶ ق، ص ۲۶۲
[3]. علامه حلی، حسن بن یوسف، کشف المراد، نشر موسسه النشر الاسلامی، قم ۱۴30 ق، ص ۵۰۳
[4]. بحرانی، علی بن عبدالله، منار الهدی، ۱۴۰۵ ق، ص ۱۲۶
[5]. فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ ق، ج ۱۶، ص ۱۶۶