پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ بر اساس گفته مورخان، از لشکر عایشه، سیزده هزار نفر، و از اصحاب امیرالمؤمنین، پنج‌هزار نفر در جنگ جمل کشته شدند.[1] باعث و بانی این کشتار، کسی نیست جز عایشه دختر ابوبکر، یکی از همسران رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله؛ زیرا او بود که فرماندهی جنگ را به عهده گرفت، مردم را علیه خلیفه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله تحریک و آتش جنگ را شعله‌ور کرد.
حال سؤال این است که اگر این‌گونه که در منابع تاریخی آمده است، چرا حضرت علی علیه‌السلام در نبرد جمل با او (عایشه) برخورد و او را مجازات نکرد، بلکه وی را محترمانه به مدینه انتقال داد؟![2]

پاسخ این شبهه را بر اساس مطالب بیان شده از کتب اهل‌سنت بیان می‌کنیم:
«محمد بن احمد بن ابوسهل سرخسی حنفی» در کتاب «المبسوط»، این مطلب را این‌گونه پاسخ می‌دهد: «وقتی اصحاب جمل و یاران امیرالمؤمنین در این جنگ، بعد از پیروزی در این نبرد، خطاب به حضرت علی علیه‌السلام گفتند که آیا غنائم جنگی را تقسیم نمی‌کنی؟! (غنائمی که عایشه هم در آن بود؛ چون عایشه، جزء افراد اسیر شده در این جنگ بود) حضرت علی علیه‌السلام فرمود: چه کسی از شما، عایشه را می‌گیرد؟! حضرت این سخن را گفت تا آن‌ها را متوجه اشتباهشان کند!»[2]

از طرفی، عایشه اسیر شده بود و کشتن اسیر طبق آموزه‌های دینی جایز نیست؛ زیرا وقتی زنی از اهل بغی دستگیر شود، اگر جنگیده باشد حبس می‌شود تا هیچ‌یک از اهل بغی باقی نماند؛ ولی کشته نمی‌شود؛ زیرا زن حتی اگر مرتد شود، کشته نمی‌شود، چه رسد که باغیه باشد؛ بنابراین طبق نظر سرخسی، عایشه اگر مرتد هم شده بود، کشتن او جایز نبود؛ چه رسد که او علیه حاکم قیام کرده و در جنگ اسیر شده و کشتن زنِ اسیر، جایز نیست.[3] البته در حال جنگیدن، کشتن زن باغیه آن هم برای دفاع از خود، جایز است؛ اما وقتی اسیر شد، کشته نمی‌شود؛ (همانند فرزندی که پدرش را به‌خاطر دفاع از خود می‌کشد؛ اما اگر خطر کشته شدن توسط پدر دفع شود، حق کشتن او را ندارد)، بلکه این زن، زندانی می‌شود؛ زیرا مرتکب معصیت شده و از شر و فتنه بازداشته می‌شود.

روایاتی در کتاب‌های شیعه و سنی وجود دارد که ثابت می‌کند رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله به امیرمؤمنان علیه‌السلام دستور داده است که وقتی بر عایشه پیروز شدی، با او مدارا کن! بیهقی در دلائل النبوة و ... نقل کرده‌اند: از ام‌سلمه نقل شده است که رسول خدا صلی‌الله‌‌علیه‌وآله از شورش برخی از همسرانش خبر داد. عایشه از این خبر خندید. پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به او فرمود: «مراقب باش، ای حمیراء که تو نباشی!» سپس رو به علی علیه‌السلام کرد و فرمود: «ای ابوالحسن! اگر کاری از امور او را عهده‌دار شدی، با او مدارا کن».[4]

پی‌نوشت:
[1]. تتمه المنتهی در تاریخ خلفا، شیخ عباس قمی، کتابخانه مرکزی، ص29.
[2]. سرخسی، المبسوط، دار المعرفه، ج10، ص127. «وَلَمَّا قِيلَ لِعَلِيٍّ يَوْمَ الْجَمَلِ، أَلَا تُقَسِّمُ بَيْنَنَا مَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَيْنَا قَالَ: فَمَنْ يَأْخُذُ مِنْكُمْ عَائِشَةَ، وَإِنَّمَا قَالَ ذَلِكَ اسْتِبْعَادًا لِكَلَامِهِمْ وَإِظْهَارًا لِخَطَئِهِمْ فِيمَا طَلَبُوا.»
[3]. همان، ج10، ص127. «وفی حال اشتغالها بالقتال انما جاز قَتْلُها دَفْعاً وقد‌ اندفع ذلک حین اسِرَتْ کالولد یقتل والدَه دفعا اذا قصده ولیس له ذلک بعد ما‌ اندفع قصده ولکنها تحبس لارتکابها المعصیة ویمنعها من الشر.»
[4]. بيهقی، دلائل النبوة، دار الکتب العلمیه، ج6، ص411. «عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ، قَالَتْ: ذَكَرَ النَّبِيُّ صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَسَلَّمَ خُرُوجَ بَعْضِ نِسَائِهِ أُمَّهَاتِ الْمُؤْمِنِينَ فَضَحِكَتْ عَائِشَةُ، فَقَالَ: «انْظُرِي يَا حُمَيْرَاءُ، أَنْ لَا تَكُونِي أَنْتَ»، ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَى عَلِيٍّ، فَقَالَ: «يَا عَلِيُّ! إنْ وُلِّيتَ مِنْ أَمْرِهَا شَيْئًا فَارْفُقْ بِهَا».»