پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از آفات بزرگ دینداری در میان معتقدان، روی آوردن به غلو است که این گرایش افراطی پیامدهای خطرناکی به دنبال دارد. بررسی ریشه‌ها و علل پیدایش این پدیده خطرناک که عمدتاً در فرقه‌های منسوب به اسلام به صورت افراط و زیاده‌گویی در حق ائمه اطهار(علیهم السلام) و پیشوایان دینی نمود یافته، از اهمیت خاصی برخوردار است. بدون شک، آشنایی دقیق با ریشه‌ها و علل به وجود آورنده غلو، در بسیاری از موارد، می تواند افراد را از گرفتار شدن در این دام خطرناک رهایی بخشد.

یکی از عوامل زمینه ساز غلو ورزی، عوامل روانی یا به تعبیری، عوامل نفسانی است. این عوامل، شامل اموری است که افراد در اثر آن امور نفسانی، از مسیر حقیقی منحرف شده و تصوراتی غالیانه برای آن‌ها پدید می‌آید. از جمله این عوامل، در فرقه های مذهبی از جمله فرقه اهل حق، می‌توان به مواردی چون حب افراطی، نسبت به برخی از بزرگان و پیشوایان اشاره نمود.

دوستی و محبت، در صورتی که توام با حقیقت، آگاهی و شعور باشد و صرفاً برخواسته از احساسات نباشد، افراطی نیست؛ اما اگر غیر از این باشد و دوست داشتن، خارج از چهارچوب مشخص عقلی و شرعی  ظاهر گردد، امری افراطی بوده که در نتیجه، آن فرد ناخواسته در حق معشوق و محبوب خود و اوصاف و ابعاد وجودی او غلو کرده و این غلو را امری حقیقی و واقعی می‎پندارد.

امام علی(علیه السلام) و دیگر ائمه طاهرین(علیهم السلام) در میان شیعیان و مسلمانان از جایگاهی ویژه و محبوبیتی خاص برخوردار بوده و هستند. علاوه بر قرآن کریم که به مودت و محبت به ذوی القربی تأکید داشته و محبت و مودت اهل بیت پیامبر(علیهم السلام) را مزد رسالت آن حضرت قرار داده و می فرماید:« قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى؛[شوری/23]بگو: من از شما اجر رسالت جز این نخواهم که مودّت و محبّت مرا در حقّ خویشاوندان منظور دارید» رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‎و‎آله‎و‎سلم) نیز در احادیث فراوانی حب علی و اهل بیت (علیهم السلام) را به مسلمانان سفارش کرده و فضیلت های فراوانی برای آن بیان فرموده است.[1] از طرفی با توجه به فضائل فراوان و همه جانبه امام علی این سفارشها و فضائل زیاد، عده ای حدود و قلمرو این محبت ورزی را درک نکرده که سبب افراط و غلو ورزی عده ای از افراد در این زمینه شده است و در پی آن مقامی فراتر از حقیقت برای اولیای الهی از جمله حضرت علی(علیه السلام) متصور شده اند. جیحون آبادی از بزرگان فرقه اهل حق در کتاب شاهنامه حقیقت درباره حضرت علی(علیه السلام)به صراحت می گوید:

«بلا شک علی ذات یزدان بود        که ناطق به آیات قرآن بود

که ذات حق بد بر او میهمان         بدی رازق وصاحب هر زمان».[2]

نسبت دادن این اوصاف به پیشوایان دینی، نتیجه افتادن به ورطه محبت افراطی و زیاده‌روی در محبت یا عدم درک صحیح از حدود و چهارچوب آن است، که باعث ایجاد  چنین افکار منحرفی می‌گردد؛ از‌این‌رو خود ائمه(علیهم السلام) ما را از این راه نادرست بر‌حذر داشته‌اند.

پی نوشت:

[1].رک: العلامة المجلسي، بحار الأنوار، مؤسسةالوفاء ،ج 23، ص233

[2].جیحون آبادی، نعمت الله،شاهنامه حقیقت، ص110