پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ «ردا» از ارکان چهارگانه فرقه اهل حق است؛  برای آن در متون اهل حق، تعاریف و معانی اخلاقی و عرفانی متعددی بیان شده است. در فرهنگ این فرقه، ردا در تعریف اخلاقی به معنای بخشش، بردباری، گذشت، همدردی ، انفاق، کمک به دیگران (1) و خدمت و فداکاری بی ریا نسبت به مخلوق خدا (2)آمده است.

بر اساس این اصل، در فرهنگ مردم اهل حق، «ردابار» به معنی کسی است که وقتی مورد تهمت و افترای ناحق قرار بگیرد، در مقابل آن سکوت کند و هیچ عکس العملی نشان ندهد. (3) شخص ردابار، انسان آرام و متعادلی است که او همواره با ملاطفت و آرامش سخن میگوید.(4) همان گونه که بزرگ این فرقه سلطان اسحاق گفته است:

«راه رداباری بگیرن نه راه        لیل یکتر انا نکین و پیچ پا» (5)

ترجمه: در سیر و سلوک راه بردباری را در پیش بگیرید، یکرنگی را تیره نساخته و رنجش خاطر دیگران را فراهم نکیند.

ردا در معنای دیگر از منظر این آیین، به معنای هدایت دیگران به راه راست است(6) که ناظر به اوصاف اخلاقی است.

در اهمیت این رکن همین بس که بنیانگذار این فرقه، سلطان اسحاق، هدف از ظهور و بروز آیین یاری را شناخت ارکان یاری و راه رداباری و نیز شناخت پیر و مریدی تعریف کرده و می گوید:

«رای رداباری چیشندی رسوم            اوسا شاگردی پاسا مو مرقوم» (7)

ترجمه: هدف از ظهور آیین یاری این است که سرسپردگان، رداباری و راه رسوم یاری را فراگیرند و جایگاه استاد (پیر) و شاگردی(مریدی) معلوم و روشن گردد.

درنگاه عرفانی یارسان، ردا به معنی ظهور صفات حق بر بنده است. با این بیان که لطف حق شامل کسی شده و فرد با در دست داشتن این نشانه نورانی از خداوند(یعنی ردا) فرد ردا بار، راه وصال به حق را پیدا می کند.(8)

البته در باور اهل حق کسی که صفت «ردا باری» یا «رئایی» در وجود او جلوه‌گر شده، این توفیق، در ازل برای او رقم خورده است.

« ازل جفا کیش خدمت کرده بو        و رضا رنجبر خدمت کرده بو».

ترجمه: کسی که در ازل جفا پیشه و خدمت کرده باشد، با رضا و رغبت رنج و سختی را برای خداوند تحمل می نماید.

«نه کارخانه یار دواخ ورده بو         شون هزاره یار بر کرده بو»(9)

ترجمه: سالک کوی حق کسی است که در کارخانه خداوند در برابر مشکلات،  پخته و آماده شده و هزار و یک مرحله سیر و سلوک را پیموده باشد.

بنابراین کسی که شرایط فردی، آیینی و فطری را دارا باشد و در طی سیر و سلوک، سختی ها و رنج ها را تحمل کند، به مرتبه دیده داری و باطن داری و ذات داری نایل می گردد. یعنی به کشف صوری و معنوی و دریافت تجلی ذات حقانی نایل می گردد.

در نقد این رکن و مفاهیم آن باید گفت که این رکن همانند دیگر ارکان یاری به جهت کلی بودن نارسا بوده و به همین دلیل برداشت های متفاوتی از آن شده است. از آنجا که اتصاف به این صفت ازلی دانسته شده است، این مطلب به نوعی جبر تکوینی در تکامل را در پی داشته که با اراده و اختیار انسان ناسازگار است.

اگر چه خدمت به دیگران از توصیه های موکد ادیان الهی می باشد، اما مراعات ردا باری و خدمت، به تنهایی برای رسیدن به مقام حقیقت و قرب الهی انسان کافی نیست و نمی توان آن را جایگزین اوامر آشکار خداوند از جمله نماز نمود، زیرا فرمانبرداری از فرامین االهی، عبادت و بندگی خدا مهم ترین عوامل تقرّب و تکامل انسان است.

پی نوشت:

(1). یار وریا، حسینی و آژنگ، سید محمد و سید حشمت ،1364 ، عراق، سلیمانیه، انستیتو کرد، چاپ اول، ص67

(2). برهان الحق، الهی، نورعلی، جیحون،ص24

(3). راه رهروان یارستان ،دانشور، سید برزو،1330 ، چاپ اول، کرمانشاه، چشمه هنر و دانش، ص33

(4). همان، ص30

(5). دیوان گوره، شیخ امیر، مقدمه و توضیحات: سید محمد حسینی ،چاپ اول، کرمانشاه، باغ نی،ص30

(6). یار وریا، ص69

(7).همان ،ص96

(8). راه رهروان یارستان ،ص29

(9). شیخ امیر ، بیتا، دیوان کلام خطی، ص45