پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ مولوی گرگیج همانند سالهای گذشته از گزارش صدا و سیما از پیاده روی تعدادی از شهروندان اهل سنت در قالب کاروان اربعین، انتقاد کرد و برگزاری سالگرد عزاداری و مراسم جشن میلاد را در مذهب اهل سنت غیرمشروع دانست؛ وی گفت که این مسایل در قرن ششم و هفتم رایج شد که ارتباطی با امت اسلامی ندارد؛ این مراسمات در بین اهل سنت وجود نداشته و اهل سنت چنین کاری انجام نمی‌دهد.

در پاسخ می توان گفت درست است که برخی اندک از اهل سنت همسو با وهابیت وجود دارند که مخالف عزاداری و برگزاری مراسم و زیارت قبور و ... هستند، ولی تعمیم دادن این عقیده به اهل سنت، مطلبی خلاف واقع است. در بین مسلمانان از صدر اسلام (نه از قرن 6 و 7) عزاداری صورت می‌گرفت.
از ابن مسعود نقل شده که گفت: در جریان جنگ احد، تاکنون ندیده بودیم که پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) برای كسی به شدت گريه كند، به این صورت كه در شهادت عموی خود حمزه می‌‌گریست؛ چنان با صدای بلند گريه كرد تا حال بی‌هوشی به آن حضرت دست داد.(1) بعد از مراجعت از جنگ احد، زنان برای شهدای خود گریه و نوحه می‌کردند.
حاکم نیشابوری نقل می‌کند زنان مدینه وقتی شنیدند پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) فرمود: عمویم حمزه گریه کننده‌ای ندارد، برای حمزه گریه کردند. حاکم نیشابوری این حدیث را صحیح می‌خواند و می‌گوید این رسم تاکنون در مدینه جاری است که زنان مدینه، تا برای حمزه گریه نکنند، برای مرده‌های خود گریه نمی‌کنند.(2) حاکم نیشابوری از علمای قرن پنجم اهل سنت است.

ابن اثیر و ابن عبدالبر نیز به نقل از واقدی نقل می کنند که تا قرن ها بعد از شهادت جناب حمزه، مسلمانان قبل از برگزاری مراسم عزاداری برای اموات و شهدای خود، ابتدا برای مصائب جناب حمزه گریه می‌کردند.(3) واقدی متوفای 207 هجری است و او ادعا می‌کند تا آن زمان، مسلمانان برای حضرت حمزه مجلس عزاداری برپا می‌داشتند؛ یعنی بیش از دو قرن، اقامه‌ی عزا برای جناب حمزه، سنتی بود که بین مردم مسلمان مدینه مشهور بود.
بنابراین مشخص می‌شود که این رسم عزاداری (بیش از 3 روز و بلکه چند قرن) در بین مسلمین از صدر اسلام تا قرن پنجم به عنوان سیره مسلمین گزارش شده است و ساخته گروهی غیر مسلمانِ قرن شش و هفت نیست.

همچنین در کتب اهل سنت روایات فراوانی نقل شده است که پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) به زیارت قبور می پرداختند. در این روایات، زیارتهای مختلفی از حضرت نقل شده است. مسلم در صحيح خود از عايشه نقل مى‌كند كه پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) در آخرين بخش شب، خانه را به قصد زيارت بقيع ترك مى‌كرد و هر موقع وارد اين سرزمين مى‌شد به آنان چنين خطاب مى‌کرد: «درود بر شما! اى ساكنان خانه افراد با ايمان! آنچه كه به وقوع آن در آينده وعده داده مى‌شديد، سراغ شما آمد و شما ميان مرگ و روز رستاخيز به سر مى‌بريد، ما نيز به شما خواهيم پيوست. پروردگارا! اهل بقيع «غرقد» را بيامرز.»
و نیز نقل شده كه پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) به او فرمود: جبرئيل بر من نازل شد و گفت خدايت فرمان مى‌دهد كه به زيارت اهل بقيع برويد و براى آنان طلب آمرزش كنيد. عايشه مى‌گويد: از پيامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) پرسيدم چگونه براى آنان طلب آمرزش كنم؟ فرمود، بگو: «درود بر ساكنان مؤمن و مسلمان اين ديار. خداوند همه مؤمنان را ـ چه آنها كه قبلاً در گذشته‌اند و چه آنها كه بعداً در خواهند گذشت ـ رحمت كند و ما نيز به خواست خدا به شما خواهيم پيوست.»(4)

مسلم از بريده نقل مى كند كه پيامبر اکرم (صلى‌الله‌عليه‌وآله) به ياران خود آموزش مى داد كه به هنگام زيارت قبور چنين بگويند: «درود بر ساكنان مؤمن و مسلمان اين ديار! ما نيز به خواست خدا به شما خواهيم پيوست. از خدا براى خود و شما عافيت مى طلبم.»(5)
ابن مبارک و ابن عبدالبر نقل کرده‌اند: «پیامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) با اصحابش به بقیع رفتند؛ حضرت وقتی به قبرستان رسید، فرمود: سلام بر شما ای اهل قبور ...»(6)

همانگونه که ملاحظه شد برخی از این زیارتها که از پیامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) نقل شده، همراه اصحاب و به صورت دسته جمعی بود؛ در سنن ابی داود درباره زیارت گروهی صحابه با پیامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) در حدیث معتبری آمده است: «با پیامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) وقتی که قصد زیارت شهدا کرد، همراه شدیم؛ از سنگلاخهای اطراف مدینه گذشتیم؛ ... به قبور شهدا رسیدیم حضرت فرمود، این قبور برادران دینی ماست!»(7) مقدسی و البانی حدیث را صحیح می‌دانند.(8)

بنابراین صحابه به همراه پیامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) با نیت زیارت قبر شهدا، به صورت گروهی و کاروانی (بلکه ممکن است که پیاده باشند) همانند کاری که اکنون توسط شیعیان و اهل سنت، در خصوص قبر شهید کربلا در اربعین انجام می‌شود، به زیارت می‌رفتند. این کار مشروع بوده و پیامبر (صلى‌الله‌عليه‌وآله) و صحابه و مسلمین انجام می‌دادند. حال برخی با گرایشات وهابیت آن را قبول ندارند و به اهل سنت نسبت می‌دهند.

پی‌نوشت:
1. سیره حلبی، حلبی، ج2، ص447 و 448.
2. المستدرک، حاکم نیشابوری، ج1، ص537.
3. أسد الغابة فی معرفة الصحابة، ابن أثیر جزری، ج2، ص68.
الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، ابن عبدالبر، ج1، ص374.
4. صحیح مسلم، ج2، ص669، ح102 و 103.
5. صحیح مسلم، ج2، ص671، ح104.
6. الاستذكار، ابن عبدالبر، ج5، ص111.
الزهد والرقائق، ابن مبارك، ج1، ص171.
7. سنن ابی داود، ابوداود سجستانی، ج3، ص387.
8. الاحادیث المختاره، مقدسی، ج3، ص14.
صحیح سنن ابی داود، البانی، ج1، ص571.