پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ بر اساس قانون، شورای نگهبان وظیفه نظارت بر کل انتخابات که شامل تمام مراحل اجرایی انتخابات، از تأیید و رد صلاحیت کاندیداها تا نظارت بر اجرای انتخابات و در نهایت تأیید آن را بر عهده دارد. اما هرساله عده‌ای از کاندیداها، احزاب و سیاسیون انتقادات بسیار زیادی به شورای نگهبان وارد می‌کنند و این انتقادات به کف جامعه و عموم مردم نیز کشیده شده است. متأسفانه این قشر از سیاسیون که همواره با عملکرد شورای نگهبان مشکل دارند، عموم مردم را نیز به‌سوی انتقاد از عملکرد شورای نگهبان سوق داده‌اند تا جایی که برخی حتی نسبت به‌ضرورت این شورا تشکیک وارد کردند. در حالی اولاً در استخدام یک شرکت یا یک کارخانه کوچک هم وقتی افراد زیادی خواهان ثبت‌نام و ورود به آنجا هستند، در مصاحبه‌ای که انجام می‌شود باید صلاحیت افراد و کارآمدی آن‌ها برای آن شغل، بررسی و تأیید شود، چه رسد به مجلس یا رئیس جمهور که با مسائل کلان جامعه و کل مردم در ارتباط است. ثانیاً این روال تأیید و بررسی که توسط شورای نگهبان در کشور ما انجام می‌گیرد، امری عادی و مرسوم در کشورهای دیگر است که تحت عناوین مختلف متصدی انجام انتخابات و تأیید و بررسی نامزدها را به عهده دارند.

به‌عنوان مثال در کشور انگلیس، وزارت کشور مسئول نظارت در بررسی تأیید صلاحیت‌ها است. نکته عجیب این کشور در مورد تأیید اعتبارنامه نمایندگان است که فقط در مورد کسانی است که در موردشان اعتراض وجود دارد بررسی می‌شوند و سایر نمایندگان بدون تصویب اعتبارنامه، نماینده مجلس عوام می‌شوند. چون در انگلیس هنوز مدل طبقاتی اعیان و عوام حکومت می‌کنند. اما کسی که بخواهد در فرانسه به‌صورت مستقل کاندیدای مجلس شود حداقل باید 500 امضاء از شخصیت‌های مهم کشور داشته باشد که او را تأیید کرده باشند، که هر استان هم حداکثر 50 امضا می‌تواند بگیرد. این کار تحت نظارت جایی به نام شورای قانون اساسی فرانسه انجام می‌شود. [1]

اما اگر بخواهد کسی در آمریکا نماینده مجلس شود باید عضو یکی از دو حزب دموکرات یا جمهوری خواه باشد. نظارت بر ثبت‌نام‌ها توسط احزاب انجام می‌شود. در آمریکا حتی خود مجلس سنا یا نمایندگان می‌توانند اعتبارنامه اعضاءشان را رد یا تأیید کنند. در بعضی کشورها هم دادگاه قانون اساسی این کار را انجام می‌دهد مثل فیلیپین، اتریش، بلغارستان، سوریه و آلمان. دادگاه قانون اساسی در کشور آلمان یکی از قدرتمندترین نهادها به شمار می‌آید. در ترکیه نیز این وظیفه بر عهده شورایی به نام شورای عالی انتخابات است و این‌قدر این شورا دارای قدرت است که هیچ مقامی نمی‌تواند به تصمیمش اعتراض کند.

برخلاف تمام این کشورها در جمهوری اسلامی هرکسی که دارای شرایط ثبت‌نام باشد می‌تواند برای کاندیدای مجلس ثبت‌نام کند. مقام معظم رهبری نیز درباره وجود چنین سازوکاری در دیگر کشورها می‌فرمایند: «آن روزی که بحث شورای نگهبان مطرح شد _البته قاعده همین بود که برای اطمینان از اسلامی بودن و شرعی بودنِ حرکت دولت اسلامی، دستگاه ناظری وجود داشته باشد_ این معنا به ذهن انسان می‌رسید؛ لیکن همان روز هم وقتی نگاه شد به دستگاه‌های دنیای کنونی و دنیای مدرن، دیدیم همه جا تقریباً چنین چیزی وجود دارد. یعنی در هیچ نظام مستحکمِ عقلایی شاید نشود فرض کرد و پیدا کرد جائی را که برای مراقبت و نظارت بر اجرای اصول حاکم بر آن نظام، دستگاهی وجود نداشته باشد؛ این، همه‌جائی است. البته اصول حاکم بر هر نظامی، ارزش‌های معتبر در هر نظامی، باهم متفاوت است؛ ولی تقریباً در همه جا دستگاهی وجود دارد که تأیید کند، امضاء کند، تصدیق کند که کاری که دارد به‌وسیله حکومت انجام می‌گیرد، بر روی خط ارزش‌ها و در جهت اهداف آن نظام است. حالا بعضی جاها اسمش را می‌گذارند دادگاه قانون اساسی، بعضی جاها مثلاً پاسدار قانون اساسی _از این قبیل تعبیرات دارند_ اینجا شورای نگهبان است». [1]

همچنین کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به انتقادات درباره عملکرد شورای نگهبان می‌گوید: «می‌گوید: «در کشورهای مختلف مثل فرانسه یک شورای قانون اساسی مثل ما وجود دارد و تقریباً همین وظایف را پیگیری می‌کند. دیوان عالی کشور آمریکا وظایف مشابه شورای نگهبان دارد. دادگاه قانون اساسی در ژاپن دارای وظایفی مشابه شورای نگهبان است. هیچ نظامی را در دنیا نمی‌توان یافت که امر نظارت بر مصوبات و امر نظارت بر انتخابات در آن لحاظ نشده باشد.» [2]

پی‌نوشت:
[1]. ایوبی، حجت الله، سه راهکار برای شایسته‌سالاری در انتخابات، نشر پژوهشکده‌ی مطالعات راهبردی،  تهران، 1377، ص 34
[2]. مقام معظم رهبری، بیانات در دیدار اعضای شورای نگهبان، 20/ 4/ 1386
[3]. خبر آنلاین، کد خبر: 1323149