پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اهل سنت با استناد به برخی از ادله معتقدند که صحابه، همگی عادل هستند و خداوند از آنان راضی است. از جمله آیاتی که به آن استناد کرده‌اند، آیه 100 سوره توبه است. «َرضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ.[توبه/100] خداوند از آنان راضی است و ایشان نیز از خدا راضی هستند.» اهل سنت می‌گویند این آیه، رضایت خداوند از اصحاب را نشان می‌دهد، بنابراین کسی حق اهانت به صحابه را ندارد.

در پاسخ می‌گوییم: هر چند شیعه نیز اهانت به مقدسات هر مذهبی را کاری درست نمی‌داند، ولی این آیه، دلیلی بر رضایت خداوند از همه صحابه نیست؛ چون در ابتدای آیه آمده است: «وَالسَّابِقُونَ الأَوَّلُونَ»، یعنی فقط كسانى‏‌كه قبل از هجرت ايمان آورده و پيش از واقعه بدر مهاجرت كردند و يا به پيامبر ايمان آورده و او را منزل دادند، خداوند از آنان راضی است. بنابراین نمی‌توان از این آیه، عدالت و رضایت خداوند از همه صحابه را استفاده کرد؛ بلکه استفاده ابزاری از آیات برای اثبات مدعای خود، کاری به دور از اخلاق و ناپسند است.

در این آیه قرآن آمده است: «وَالسَّابِقُونَ الأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالأَنْصَارِ وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ.[توبه/100] نخستين افراد از مهاجرين و انصار و كسانى‌كه به نيكى پيرويشان كردند، خدا از آنان راضى است و ايشان نيز از خدا راضى‏ هستند.» و هم‎چنان که همه مفسرین می‌دانند، كلمه «من» در جمله «مِنَ الْمُهاجِرِينَ وَ الْأَنْصارِ» تبعيضى است، نه بيانى؛ یعنی همه مهاجرين و انصار اين‌طور نبودند، بلكه يك عده از ايشان، بيمار دل و دهن‌بين بودند، و تحت تأثير سم‏‌پاشى‏‌هاى منافقين قرار مى‏‌گرفتند، عده‏‌اى ديگر فاسق بودند، عده‏‌اى از ايشان كسانى بودند كه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از عمل آنان بيزارى جست.[1]

به همین جهت است که بسیاری از مفسرین برای جمله «وَالسَّابِقُونَ الأَوَّلُونَ» مصادیقی نقل کرده‌اند که همه صحابه را شامل نمی‌شود؛ برخی از مفسرین گفته‌اند مراد از سابقون، اهل بدر و کسانی هستند که به دو قبله نماز خوانده‌اند.[2] برخی دیگر گفته‌اند مراد أبوبكر، عمر، على، سلمان و عمار بن ياسر هستند.[3] برخی نیز گفته‌اند مراد از سابقون، کسانی هستند که بیعت رضوان را درک کردند.[4] بنابراین خداوند در این آیه، از تعدادی مهاجرین و انصار راضی است و این دلیلی بر رضایت خداوند از همه صحابه نیست.

پی‌نوشت:
[1]. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی القرآن، ترجمه سید محمد باقر موسوی، چاپ پنجم: انتشارت جامعه مدرسین، قم 1374ش، ج9، ص504 و 507.  
[2]. آلوسی، روح المعانى فى تفسير القرآن العظيم‏، دارالكتب العلميه، بيروت ‏1415ق، ج6، ص8.
سیوطی، الدر المنثور فى تفسير المأثور، ج4، ص269. «سُئِلَ عَن قَوْله {وَالسَّابِقُونَ الأوّلون} قَالُوا: هم الَّذين صلوا الْقبْلَتَيْنِ جَمِيعًا.»
[3]. سیوطی، الدر المنثور فى تفسير المأثور، ج4، ص269. «عَن ابْن عَبَّاس {وَالسَّابِقُونَ الأوّلون من الْمُهَاجِرين} قَالَ: أَبُو بكر وَعمر وَعلي وسلمان وعمار بن يَاسر.»
[4]. ابن کثیر، تفسير القرآن العظيم‏، ج2، ص398. «قال الشعبي: السابقون الأولون من المهاجرون والأنصار من أدرك بيعة الرضوان عام الحديبية.»
طبری، تفسیر طبری، ج14، ص435. «عن عامر: (والسابقون الأوّلون) ، قال: من أدرك بيعة الرضوان.»