پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ شیخ احمد احسایی پیشوای مسلک شیخیه در شرح خود بر زیارت جامعه کبیره، معصومین (علیهم السلام) را علّت فاعلی خلق دانسته و مدعی شده که خداوند امور خلقت را به ایشان واگذار کرده است؛ همچنان که گفته است: «و قَد أشَرنا مِراراً أنَّهُم (علیهم السلام) بابُ الله إلی خَلقه... قَد إتَّخذهُم خالقهم بعد أن خَلَقَهم... [1]؛ اشاره کردیم که ائمه (علیهم السلام) باب خداوند به سوی خلق هستند و خداوند بعد از آن‌که آن‌ها را خلق کرد، ایشان را خالق خلق قرار داد. سپس خلق را از شعاع انوار آن‌ها قرار داد، به طوری که آن‌ها علّت فاعلی شدند. چون آن‌ها در این جایگاه، محل استقرار مشیت الهی هستند». اما در پاسخ به این ادعای شیخ احسایی می‌بایست گفت:
اولاً: سخن شیخ احمد احسایی، به هیچ‌وجه با آیات قرآن کریم سازگاری ندارد. چرا که بر اساس منطق قرآن، تنها خداوند خالق تمام موجودات است و هیچ شریکی ندارد: «... قُلِ اللَّهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ وَهُوَ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ [رعد/16]؛ بگو: تنها خدا خالق هر چیز است و او خدای یکتایی است که همه‌ی عالم مقهور اراده‌ی اوست».
ثانیاً: شیخ احمد احسایی با ادعای واگذاری امور خلقت به معصومین (علیهم السلام) که از آن به تفویض تعبیر می‌شود، خود را در ردیف غُلات قرار داده است. همچنان که شیخ مفید (ره) فرموده است: «مفوضه، گروهی از غلات هستند. تفاوت آنان با غلات دیگر در این است که اعتراف به حدوث ائمه و خلق آنان دارند و قدمت را از آنان نفی می‌نمایند در عین حال، خلق و رزق جهان را به آنان نسبت می‌دهند. و بر این عقیده هستند که خدا تنها آنان راخلق کرده و خلقت جهان را به ایشان واگذار نموده است».[2] امام رضا (علیه السلام) در این زمینه فرموده‌اند: «کسی که معتقد باشد که خداوند امر آفرینش و رزق را به حجت‌های خود واگذار گرده، قائل به تفویض شده و قائل به تفویض مشرک است».[3]

پی‌نوشت:

[1]. شیخ احمد احسایی، شرح زیارت جامعه کبیره، کرمان: چاپخانه سعادت، 1356 ش، ج 1، ص 233.
[2]. شیخ مفید، تصحیح الاعتقاد، ص 112.
[3]. علامه مجلسی، بحارالانوار، بی‌جا: مؤسسة الوفاء، 1403 ق، ج 25، ص 328-329.