پایگاه جامع فرق، ادیان ومذاهب_ دعای گران‌ سنگ جوشن كبير در ميان ادعيه، ساختار منحصر به فرد و جايگاه ممتازی دارد و نام‌های فراوان الهی در آن، اين دعا را به گنجينه‌ای اعتقادی و عرفانی تبديل كرده است؛ اما سید ابوالفضل برقعی، یکی از سران جریان قرآن‌ بسندگی در یکی از آثار خود، ضمن انکار صحت سندی این دعا و بسیاری دیگر از دعاهای وارده در کتب شیعه، در مورد این دعا می‌گوید: «اولاً: این دعا در كدام غزوه بود كه بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نازل شد؟ ثانياً: در كتب معتبر سيره، مذكور نيست كه پيامبر در غزوات زره نمی‌پوشيد. ثالثاً: بسياری از أصحاب پيامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در غزوات شهيد شدند و اين دعا موجب أمنيت آنان نشد.»[1]

نشانه‌هایی بر بی اساس بودن این ادعای برقعی وجود دارد که به دو قرینه بسنده می‌کنیم:
هم‌خوانی این دعا و مطابقات آن با آیات قرآن:
دعای جوشن كبير در الهام گيری از قرآن، مرتبه‌ای بالا دارد؛ زيرا اين دعا، صبغه‌ای توحيدی دارد و خداوند را به نام‌های نيكويش می‌خواند. به طور نمونه اين فراز از دعا، به طور صريح اقتباس از قرآن است: «یَا مَنْ أَضْحَکَ وَ أَبْکَی، یَا مَنْ أَمَاتَ وَ أَحْیَا، یَا مَنْ خَلَقَ الزَّوْجَینِ الذَّکَرَ وَ الْأُنْثَی»
این فراز از بند 41 دعای جوشن کبیر، از این آیات کریمه گرفته شده است: «وَأَنَّهُ هُوَ أَضْحَكَ وَ أَبْكَى * وَ أَنَّهُ هُوَ أَمَاتَ وَ أَحْيَا * وَ أَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَ الْأُنْثَى [نجم43-45] و هم اوست که (بندگان را) شاد و خندان سازد و غمین و گریان گرداند * و هم اوست که بمیراند و باز زنده فرماید * و اوست که خلق را (برای انس با هم) جفت نر و ماده آفریده است.»

بیان شیوا و رسای الفاظ این دعا:
آنچه از جانب ائمه معصومین (علیهم‌السلام) رسيده، پس از قرآن، شيواترين، رساترين و زيباترين كلام است. پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز سرآمد سخنوران عرب بود و همگان به فصاحت آن حضرت اعتراف کرده‌اند. حضرت امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) نیز می‌فرمایند: «ما اميران كلاميم، سخن در ما ريشه دارد و شاخسارش بر ما سايه افكنده است.»[2]

بنابراين معانی بالا و سبكِ والای این دعا كه آن را متمايز می‌سازد، می‌تواند نشان از صدور آن از جانب معصوم باشد و یا به عبارتی باید گفت که این دعا آن قدر شيوا، رسا و زيباست كه در توان شخصی عادی نيست؛ بلکه همان‌طور که جناب کفعمی بیان داشته است: «در روز جنگ احد، هوا بسيار داغ بود و رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) جوشنی (زرهی سنگين) به تن داشتند كه جسم حضرت را آزار می‌داد. در اين هنگام جبرئيل با سلام و پيام الهی فرود آمد كه زره را بَر كَن و اين دعا را بخوان كه كار آن را انجام می‌دهد وهديه‌ای برای تو و امت توست و جبرئيل اين دعا را به پيامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) آموخت.»[3] بنابراین این دعا را می‌توان حديث قدسی و الفاظ آن را می‌توان از جانب معصوم دانست.

پی‌نوشت:
[1]. برقعی، سید ابوالفضل، تضاد مفاتیح، ص73.
[2]. نهج البلاغه، خطبه 233. «.. إِنَّا لَأُمَرَاءُ الْكَلَامِ وَ فِينَا تَنَشَّبَتْ عُرُوقُهُ وَ عَلَيْنَا تَهَدَّلَتْ غُصُونُهُ.»
[3].  ابراهیم بن‌ علی‌ کفعمی‌، المصباح‌، ج۱، ص‌۲۴۷ـ۲۶۰، چاپ‌ سنگی‌، تهران۱۳۲۱، چاپ‌ افست‌ قم‌ ۱۴۰۵.