منابع فقه نزد اصولیون اهل‌سنت عبارتند از: کتاب، سنت، اجماع، قول صحابی و... . یکی از ادله مطرح شده و مورد تاکید اهل‌سنت قول صحابی است.[1] مراد از قول صحابی همان فتوا و یا مذهب فقهی در مسائل اجتهادی است و یا به عبارت دیگر می‌توان گفت که هر آن‌چه از مجتهدین صحابه در مسائل اجتهادی صادر شده است.[2]
برخی از قول صحابه با تعبیر مذهب و رأی صحابه،[3] گروهی با اصطلاح سنت صحابه[4] یاد کرده‌‌اند. مذهب و سنت نیز به دو بخش قولی و فعلی قابل تقسیم است.
اما آن‌چه در این میان مورد بحث است، اشکال در تعریف قول صحابه است. در تعریف قول صحابه بیان شده است که هر آن‌چه از صحابی در امور اجتهادی صادر شود، قول صحابی است. این در حالی است که به گواهی کتب معتبر اهل سنت، اصحاب پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نه تنها در مسائل اجتهادی، برخورد مجتهدانه داشته، بلکه گاهی نیز در امور توقیفی و تصریحی (نصوص)، اجتهاد کرده‌اند. از نمونه‌های این موارد می‌توان به اقامه جماعت نماز تراویح اشاره کرد. صحیح بخاری ضمن اشاره به این مساله، به بدعت بودن این امر از سوی عمر و اعتراف خود او نیز اشاره کرده است.[5]

پی‌نوشت:

[1]. زیدان، عبدالکریم، الوجیز فی الاصول الفقه، موسسه قرطبه، بی‌جا، بی‌تا، ص 423 و 425. جهت مشاهده تصویر کلیک کنید.
[2]. زیدان، عبدالکریم، الوجیز فی اصول الفقه، موسسه قرطبه، بی‌جا، بی‌تا، ص 260 - 262. جهت مشاهده تصویر کلیک کنید.
[3]. زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامی، دمشق، دار الکفکر، 1406 ه، ج 2، ص 150. الجار، امل بنت عباس، اجتهاد الرسول و صحابته الکرام، جده، دار المحمدی، 1425 ه، ص 338.
[4]. شاطبی، ابراهیم بن موسی، الموافقات فی اصول الاحکام، مصر، مطبعه الرحمانیه، بی تا، ج 4، ص 54.
[5]. بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، بیروت، دار ابن کثیر، ص 482. جهت مشاهده تصویر کلیک کنید.