پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ حدیث افتراق حدیثی است منسوب به پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله که حاکی از پراکندگی امت اسلام به 73 گروه است. این روایت از سه قسمت تشکیل شده است:
قسم اول: تفرقه امت اسلام، به هفتاد و سه فرقه؛
قسم دوم: گمراه بودن تمام فرقه‌ها، جز یک فرقه؛
قسم سوم: تعیین گروه نجات یافته

مهم‌ترین بخش در این روایت، قسمت سوم و تعیین گروه نجات یافته از بین هفتاد و سه فرقه است. گروه نجات یافته در این حدیث، به شکل‌های گوناگون نقل شده است که در این نگاشته بحث بر حدیثی است که در آخر آن، عبارت "فرقه نجات یافته، گروهی است که بر آن‌چه من و یاران من هستند، باشند" آمده است.[1]
ایجی، از علمای اهل سنت، با اتکا بر این حدیث می‌نویسد: «کسانی‌که از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و یاران او تبعیت کردند، اشاعره، سلف محدثین و اهل سنت و جماعت هستند.»[2]
نکته مورد بحث این است که مراد از اصحاب (یاران) چیست؟

آیا مراد، اجماع صحابه (یاران) است و نباید کسی از آن خارج شود؟! این صحیح نیست؛ چرا که تاریخ، شاهد اختلاف میان اصحاب پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بوده است.[3]
اکنون که اصحاب با هم اختلاف داشته، باید از کدام گروه از یاران تبعیت کرد؟! گروهی به امام علی علیه‌السلام، اقتدا کرده، (مثل سلمان، ابوذر، مقداد، عمار، بریده، خزیمه و ...) و گروهی نیز خلیفه اول (ابوبکر) و خلیفه ثانی (عمر) را به عنوان رهبر خود اختیار کردند.

برای تبیین این بحث و مشخص شدن راه صحیح در بین این دو گروه، به مقالات حدیث اقتدا،[4] سفینه،[5] دوازده امام[6] و خلیفه اول و مساله هدایت[7] رجوع کنید.

پی‌نوشت:
[1]. بغدادی، ابوالفرج، تلبیس ابلیس، تحقیق: سید جمیلی، بیروت، دار الفکر، ص9. «لَيَأْتِيَنَّ عَلَى أُمَّتِي كَمَا أَتَى عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ حَذْوَ النَّعْلِ بِالنَّعْلِ حَتَّى إِنْ كَانَ مِنْهُمْ مَنْ أَتَى أُمَّهُ عَلانِيَةً لَكَانَ فِي أُمَّتِي مَنْ يَصْنَعُ ذَلِكَ وَإِنَّ بَنِي إِسْرَائِيلَ تَفَرَّقَتْ عَلَى ثِنْتَيْنِ وَسَبْعِينَ مِلَّةً وَتَفَرَّقَتْ أُمَّتِي عَلَى ثَلاثٍ وَسَبْعِينَ مِلَّةً كُلُّهُمْ فِي النَّارِ إِلا مِلَّةً وَاحِدَةً قَالُوا مَنْ هِيَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ مَا أَنَا عَلَيْهِ وَأَصْحَابِي»
[2]. ایجی، عضد الدین، کتاب المواقف، الشريف الرضی، ج8، ص400. «(فيهم هم الذين على ما أنا عليه و أصحابى فيهم الاشاعرة و السلف من المحدثين و أهل السنة و الجماعة و مذهبهم خال عن بدع هؤلاء و قد أجمعوا على حدوث العلم)»
[3]. موسوی (سلطان الواعظین)، سید محمد، الفرقه الناجیه، ص124 - 127. «انکم لو دققتم فی التاریخ لما قلتم هذا الکلام، مضافا لما تقدم منا حول بحث الخلافه ...»
[4]. حدیث اقتداء
[5]. حدیث سفینه و امامت اهل بیت (علیهم السلام)
[6]. دوازده امام پاک یا حاکمان جائر!
[7]. خلیفه اول و مساله هدایت