پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از ادعاهای صوفیان که در کتب تذکره نویسان صوفیه بسیار دیده می‌شود ادعای هم‌نشینی و ملاقات بزرگان صوفیه با حضرت خضر (علیه السلام) است. عطار ازجمله افرادی که در تذکره خود به‌دفعات این ادعا را برای صوفیان مطرح کرده است. وی درباره بلال خواص می‌نویسد: «بلال خواص گفت که: در تیه بنی‌اسرائیل (نام منطقه‌ای) می‌رفتم مردی به من رسید، به من الهام کردند که این خضر است، گفتم حقیقت را بگو که تو کیستی؟ گفت برادر تو خضرم، گفتم: در مورد شافعی چه می‌گوئی؟ گفت: بعد از او ولی‌ای مثل او نخواهد آمد.» [تذکره الاولیاء، ج 1، ص 108] همچنین داستانی را نقل می‌کند که خضر با حکیم ترمذی به تیه بنی‌اسرائیل می‌رود و در آنجا با قطبی از صوفیان و مریدان او دیدار می‌کند و در آنجا خضر از آن قطب، سوالاتی پرسیده و او جواب تمام سؤالات خضر را می‌دهد. [همان، ج 2، ص 92] جامی نیز در کتاب نفحات خود این ادعا را مطرح کرده و از ابوبکر ورّاق، ابوبکر کتّانی، ابراهیم خواص و شیخ عبدالقادر نام برده است که همگی آن‌ها خضر را دیده و با او مصاحبت داشته‌اند. [نفحات الانس، ص 509] این افسانه‌سرایی‌ها از دو جهت قابل تأمل است. اول اینکه این ادعا در کتب صوفیه به‌حدی مطرح شده است که گویا هم‌نشینی و ملاقات با حضرت خضر (علیه السلام) امر عادی برای صوفیان بوده است. دیگر اینکه برخی از این داستان‌ها به نحوی بیان شده است، گویا صوفیان مقام بالاتری نسبت به حضرت خضر (علیه السلام) داشته‌اند.

پی‌نوشت:
عطار نیشابوری، فریدالدین، تذکره الاولیاء، مصحح استعلامی، زوّار، تهران، 1346 ق، ج 1، ص 108
جامی، نورالدین عبدالرحمان، نفحات الانس، مصحح محمود عابدی، ناشر اطلاعات، تهران، ۱۳۷۰، ص 509