پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ آیت‌الله شیخ عیسی احمد قاسم، عالم دینی شیعی و فعال سیاسی ـ اجتماعی بحرین، سابقه تحصیل در حوزه علمیه قم و نجف و شاگردی شهید سید محمدباقر صدر را دارد. ایشان تدریس خود را در مدارس دولتی، در ابتدای دهه‌ی 60 میلادی آغاز کرد، هم‌زمان به تحصیل علوم دینی نیز اشتغال داشت.
در سال 1964 میلادی برای ادامه‌ی تحصیل علوم اسلامی، به نجف اشرف هجرت نمود و تحصیلات دانشگاهی را در دانشکده فقه و اصول نجف اشرف ادامه داد. در طول این سال‌ها، دو بار برای تبلیغ به بحرین مراجعت نمود.
تا این‌که در سال 1972 میلادی از او خواسته شد، که به بحرین بازگردد و در مجلسی که برای نوشتن قانون اساسی و ایجاد پارلمان مردمی و تشکیل سه قوه مهم در کشور، تشکیل شده بود، شرکت نماید؛ ایشان به دستور آیت‌الله شهید صدر و شیخ محمد امین زین الدین، به بحرین مراجعت نمود و در این مجلس حضور داشت.
در سال 1972 میلادی، در تاسیس و ایجاد «جمعیت توعیه اسلامی» شرکت نمود ، هدف از ایجاد این جمعیت، جلوگیری از نشر و اشاعه افکار مارکسیستی در میان جوانان در آن برهه از زمان بود، و ریاست آن تا زمان ممنوعیت فعالیت این جمعیت (سال 1984)، به‌عهده ایشان بود.
در سال 1973 میلادی از بارزترین شخصیت‌های دینی و فعال مجلس ملی به‌شمار می‌آمد، که به تحقق عملی دین مبین در جامعه معتقد بود و صیانت جامعه را مرهون تطبیق دستورات اسلام می‌دانست، تا این‌که این مجلس از طرف دولت بحرین در سال 1975 میلادی منحل گشت.
در سال 1992 میلادی برای تکمیل تحصیلات حوزوی، به حوزه علمیه قم، هجرت نمود و پس از شرکت در درس مراجع عالی‌قدر به درجه اجتهاد نائل شده، و به تدریس بحث خارج فقه و اصول مشغول گشت.
او در سال 1994 دورادور با سخنان و بیاناتش، به مبارزان قیام مردمی بحرین، برای دفاع از مطالبات مشروع خود، روحیه می‌داد.
پس از بهبود جو سیاسی در سال 2001 به بحرین بازگشت و به اشاره مرجعیت رشید، و استقبال بی‌نظیر مردم، زمام رهبری را به‌عهده گرفت و تاکنون توانایی خود را در هدایت قشرهای مختلف مردم به اثبات رسانده است. او در سال 2004 به تاسیس مجلس علمای اسلامی در بحرین پرداخت، که مسائل زیادی مانند هدایت صحیح شیعیان، از لحاظ فکری، عقیدتی، دینی و تربیتی و در به‌وجود آمدن نسلی نو، قوی از نقطه نظر دفاع از عقاید صحیح شیعه و برخودار از اخلاق و تربیت عالی دینی، را دنبال می‌کند. که در دور اول، ریاست این مجلس را به‌عهده داشت و ریاست دوم مجلس زیر سایه راهنمایی‌های ایشان فعالیت می‌کند.[1]
«جمعیة الوفاق الوطنی الاسلامیة» تشکل دیگری است که شیخ عیسی قاسم،نقشی فراتر از یک مؤسس در آن دارد و بیشتر رهبر معنوی این جنبش، به‌شمار می‌رود؛ چرا که دبیرکل الوفاق، شیخ علی سلمان، شاگرد شیخ عیسی قاسم است. شیخ عیسی قاسم، علاوه بر تشکل‌های بحرینی مذکور، در برخی مؤسسات بین‌المللی از جمله مجمع جهانی اهل بیت حضور و فعالیت داشته است.[2] هدف وی از فعالیت‌های اجتماعی مختلف مانند برگزاری نماز جمعه، تأسیس احزاب و تشکل‌ها، دفاع از حقوق شیعیان بحرینی اعلام شده است. او هم‌اکنون رهبر معنوی قیام مردم بحرین شناخته می‌شود؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی، آيت‌الله شيخ عيسی قاسم را «ستاره‌ای در آسمان تشيع» توصيف نموده و فرمودند: «اينجانب به‌وجود شيخ افتخار می‌کنم.»[3]
شیخ عیسی قاسم در طول سال‌های حضورش در بحرین، همواره نماز جمعه را در مسجد امام صادق (علیه السلام) در الدراز بحرین اقامه کرده و در خطبه‌های نماز، مواضع خود را اعلام کرده است.
رهبری قیام ۱۴ فوریه سال 2011 میلادی
شیخ عیسی قاسم با توجه به سوابق علمی و مبارزاتی، در میان شیعیان بحرین، جایگاه ویژه‌ای دارد. وی استاد بسیاری از فعالان سیاسی بحرینی است و به همین جهت همگان او را رهبر شیعیان بحرین در جریان بیداری اسلامی می‌دانند.
وی هر چند در آغاز قیام ۱۴ فوریه (25 بهمن 1389) که در اعتراض به سیاست‌های آل خلیفه در بحرین شکل گرفت، به خاطر مصالحی سکوت اختیار کرد؛ اما بعد، مواضع خود را به صراحت بیان کرد و رهبر قیام گردید و با حضور در جمع معترضان و هم‌چنین عیادت از مجروحان و زندانیان به بیان اعتراض خود علیه حکومت، ادامه می‌دهد. وزیر دادگستری نامه‌ای به شیخ عیسی نوشت و وی را متهم به ایجاد فتنه در کشور و تشویق مردم و زیرپاگذاشتن قانون نموده و خطاب به وی نوشته بود: شما در جایگاهی نیستید، که از منبر رسول الله درباره مسلمانان حکم صادر و گروهی را متهم و گروهی را ظالم معرفی کنید.
این نامه خشم شیعیان را برانگیخته و سبب شده بود، نمازهای جمعه بحرین در ۴ شهریور ۱۳۹۰ تعطیل شود و فقط نماز جمعه با حضور انبوه شیعیان به امامت شیخ عیسی قاسم برگزار گردد.
تظاهرات لبیک یا بحرین
شیخ عیسی در واکنش به اظهارات پادشاه بحرین که مخالفان دولت را اندک خوانده بود، در خطبه‌های نماز جمعه ۱۲اسفند ۹۰ تمامی مردم بحرین را دعوت به مشارکت فعال در راهپیمایی روز جمعه ۱۹ اسفند، با عنوان لبیک یا بحرین نمود. او در خطبه نماز جمعه این روز اعلام کرد، که شخصاً در این راهپیمایی مشارکت خواهد کرد. این تظاهرات در ۱۹ اسفند و هم‌زمان با سال‌روز اشغال بحرین از سوی نیروهای نظامی سعودی و با حضور بیش از ۵۰۰ هزار نفر برگزار گردید، که نسبت به کل جمعیت بحرین، میزان چشم‌گیری بود. تظاهرکنندگان با سردادن شعارهایی خواستار تغییر رژیم آل‌خلیفه، خروج فوری اشغال‌گران سعودی و آزادی بازداشت‌شدگان سیاسی شدند.
جمعة التلبیة
مواضع صریح شیخ عیسی قاسم بر ضد حکومت آل خلیفه، ناخشنودی حکومت را به‌دنبال داشت و وزیر دادگستری بحرین، به شیخ عیسی قاسم در مورد مواضعش در نماز جمعه هشدار داد و وی را به منع از اقامه نماز جمعه تهدید کرد.
این تهدید، واکنش علما و شیعیان بحرین را به دنبال داشت. در روز ۱۹ آبان ۱۳۹۱، کلیه نمازهای جمعه در بحرین تعطیل شد و شیعیان علی‌رغم موانعی که حکومت در مسیر حرکت به سمت دراز ایجاد کرده بود و با تحمل ضرب و جرح نیروهای دولتی برای اقامه نماز جمعه، به دراز رفتند و نماز جمعه را به امامت شیخ عیسی قاسم، اقامه کردند. این روز در جریان مقاومت مردم بحرین، به «جمعة التلبیة» معروف شده است.[4]
اقدامات آل خلیفه علیه وی
علاوه بر تهدیدات وزیر دادگستری حکومت آل خلیفه، در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۲، ده‌ها نظامی مسلح رژیم آل خلیفه به منزل وی حمله کردند و با شکستن قفل درها و به‌هم ریختن و تخریب لوازم منزل، به تفتیش آن پرداختند.
نظامیان آل‌خلیفه در طول این عملیات، زنان و کودکان حاضر در منزل را در اتاقی حبس کردند. این اقدام اعتراضات گسترده‌ای را هم در داخل بحرین و هم در خارج بحرین به‌دنبال داشت. این رژیم در ادامه فشارهای خود بر شیخ عیسی قاسم، در تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۹۵ از وی سلب تابعیت بحرینی کرد.
اکنون دولت بحرین اعلام کرده که در 6 مرداد 1395، شیخ «عیسی قاسم» رهبر شیعیان این کشور را محاکمه می‌کند، چند تن از علمای بحرین بیانیه‌ای صادر کردند، که اعلام محاکمه آیت‌الله عیسی قاسم احمد، محاکمه مذهب، واجبات، احکام و مرجعیات آن است.[5]

پی‌نوشت:

[1]. خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: 31 خرداد ۱۳۹۵، «شیخ عیسی قاسم کیست؟»
[2]. ویکی شیعه، دانشنامه مجازی مکتب اهل بیت، «جمعیة الوفاق الوطنی الاسلامیة»
[3].خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: 31 خرداد 1395، شناسهٔ خبر: 3691155، «سوابق علمی و مبارزاتی آیت الله عیسی قاسم/ تعبیر رهبری در مورد شیخ»
[4]. ویکی شیعه، دانشنامه مجازی مکتب اهل بیت، «عیسی احمد قاسم»
[5]. شیعه نیوز، تاریخ انتشار: ۰۵ مرداد ۱۳۹۵، کد خبر: ۱۲۲۹۵۰، «محاکمه شیخ قاسم محاکمه مذهب شیعه است»