پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ اقوال‌ مختلفی برای مبرا دانستن عایشه در جنگ جمل ذکر شده است، اما چرا اهل سنت به معتبرترین کتاب خود، یعنی صحیح بخاری رجوع نمی‌کنند تا معلوم شود عایشه در جنگ جمل چه نقشی داشته است؟ آیا مقصر بوده یا نه؟!

- روایت اول: در صحیح بخارى به نقل از ابوبکره آمده است که عدم پیوستن به لشکر بصره را فرماندهى عائشه دانسته است: «از ابوبکره نقل شده است که به راستى خداوند به من سود رساند، زمانى که مى‌خواستم به یاران جمل بپیوندم و به همراه آن‌ها بجنگم، به یاد کلامى از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله افتادم. وقتى به آن حضرت خبر رسید که مردم فارس، دختر کسرى را به عنوان پادشاه انتخاب کرده‌اند، فرمود: هیچ‌گاه سعادت‌مند نمى‌شود قومى که فرمانده آن‌ها یک زن باشد.»[1] طبق این روایت، أبوبکره که از اصحاب رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله است، دلیل عدم پیوستن خود را به یاران جمل، فرماندهى عایشه دانسته است. آیا اهل سنت، پاسخی منطقی برای این حدیث دارند؟ آیا واضح‌تر از این حدیث از پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله است که فرمودند: «هیچ گاه سعادت‌مند نمى‌شود قومى که فرمانده آن‌ها یک زن باشد.»

- روایت دوم: در صحیح بخارى آمده است: «وقتی طلحه و زبیر و عایشه به بصره آمدند، علی علیه‌السلام عمار بن یاسر و حسن بن علی علیه‌السلام را نزد ما فرستاد و آن دو، پیش ما آمده و به منبر رفتند و حسن بن علی علیه‌السلام در بالای منبر قرار گرفت، و عمار بن یاسر پایین‌تر از او، و ما نزد آن دو اجتماع کردیم، و من از عمار شنیدم که می‌گفت: همانا عایشه به بصره رفته است، و به خدا سوگند که عایشه همسر پیامبر شماست در دنیا و آخرت، ولی خدای تبارک و تعالی، شما را آزمایش کرده تا معلوم سازد که آیا از او اطاعت و پیروی می‌کنید یا از عایشه!»[2]

- روایت سوم: حاکم نیشابوری آورده است: «از عمره دختر عبدالرحمن نقل شده است که وقتى على بن أبى‌طالب علیه‌السلام قصد حرکت به سوى بصره را داشت، پیش ام‌سلمه همسر گرامى رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله آمد تا با او وداع کند، ام‌سلمه فرمود: برو که خداوند حافظ و پشتیبان تو است؛ به خدا سوگند که تو با حق هستى و حق با تو است؛ اگر نبود اینکه من دوست نداشتم از دستور خدا و پیامبرش سرپیچى کنم، زیرا خداوند به ما دستور داده است که در خانه‌هاى خودمان بمانیم، با تو مى‌آمدم؛ ولى به خدا سوگند که برترین شخص نزد من و عزیزتر از جانم، یعنى فرزندم عمر را با تو همراه مى‌کنم» و در پایان روایت، حاکم تصریح به صحت این روایت می‌کند.[3]
طبق این روایت و دستور قرآن، چرا عایشه در خانه نماند و جنگ جمل را به راه انداخت؟ آیا عمل عایشه مخالف قرآن نبوده است؟! قرآن در آیه‌ای خطاب به زنان پیامبر می‌فرماید: «وَ قَرْنَ‏ في‏ بُيُوتِكُن.[احزاب/33] و در خانه‌‏هاى خود بمانيد».

محمد ناصرالدین ألبانی می‌گوید: «ما هیچ شکی نداریم که خروج ام‌المؤمنین (عایشه) از اساس و بنیان، غلط بوده و برای همین نیز وقتی عایشه تحقق خبر پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در منطقه حوأب را فهمید، تصمیم به رجوع و برگشتن گرفت. ولی زبیر با این جمله که "شاید خداوند بخواهد به واسطه تو، میان مردم صلح برقرار کند" او را قانع کرد که برنگردد و ما نیز هیچ شکی نداریم که او (زبیر) نیز در این امر خطا کرده است؛ عقلاً هیچ چاره‌ای نداریم که بگوییم یکی از دو گروهی که با هم مقاتله کرده و در این میان صدها نفر کشته شده‌اند، اشتباه کرده است و بی‌شک، عایشه خطاکار است، به دلایل زیاد و واضح، همانند پشیمانی وی از خروجش! و این عمل نیز شایسته فضل و کمال وی است و نشان می‌دهد که خطای وی، از نوع خطاهای بخشیده شده بلکه مأجور است.»[4]
البانی ابتدا اقرار می‌کند که عایشه خطا کرده است ولی بعد، تعصب او اجازه نمی‌دهد که تمام حقایق را بیان کند، لذا می‌گوید: «عمل عایشه مأجور است». به راستی چطور ممکن است که خون صدها فرد بی‌گناه در این جنگ که مسبب اصلی آن عایشه بوده است، ریخته شود و در عین حال، عایشه مأجور هم باشد؟

پی‌نوشت:
[1]. بخاری، صحیح بخاری، دارالسلام، ص753، ح4425. «عن أبی بَکْرَةَ قال لقد نَفَعَنِی الله بِکَلِمَةٍ سَمِعْتُهَا من رسول اللَّهِ صلى‌الله‌علیه‌وسلم أَیَّامَ الْجَمَلِ ... لَمَّا بَلَغَ رَسُولَ اللَّهِ صلى‌الله‌علیه‌وسلم أَنَّ أَهْلَ فَارِسَ قد مَلَّکُوا علیهم بِنْتَ کِسْرَى قال لَنْ یُفْلِحَ قَوْمٌ وَلَّوْا أَمْرَهُمْ امْرَأَةً.» جهت مشاهده تصویر کلیک کنید
[2]. بخاری، صحیح بخاری، دارالسلام، ص1224، ح7100. «لَمَّا سَارَ طَلْحَةُ وَالزُّبَیْرُ وَعَائِشَةُ إِلَى الْبَصْرَةِ بَعَثَ عَلِیٌّ عَمَّارَ بْنَ یَاسِرٍ وَحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ فَقَدِمَا عَلَیْنَا الْکُوفَةَ فَصَعِدَا الْمِنْبَرَ فَکَانَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ فَوْقَ الْمِنْبَرِ فِی أَعْلَاهُ وَقَامَ عَمَّارٌ أَسْفَلَ مِنْ الْحَسَنِ فَاجْتَمَعْنَا إِلَیْهِ فَسَمِعْتُ عَمَّارًا یَقُولُ ... وَلَکِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَتَعَالَى ابْتَلَاکُمْ لِیَعْلَمَ إِیَّاهُ تُطِیعُونَ أَمْ هِیَ» جهت مشاهده تصویر کلیک کنید
[3]. حاکم نیشابوری، المستدرك، دارالکتب العلمیه، ج3، ص129، ح 4611.
[4]. البانی، سلسلة الأحاديث الصحيحة، ج1، ص854. «ولانشک ان خروج ام المؤمنین کان خطأ من اصله و لذلک همت بالرجوع حین علمت ...»