پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ یکی از پندارهایی که در بین طالبان کمالات معنوی و روحی کم‌وبیش رواج دارد، این است که می‌پندارند نسخه‌هایی سرّی و رمزآلود وجود دارد که تنها برخی افراد از آن اطلاع  دارند و بقیه از آن محروم‌اند! شاید این تصور از فریبنده‌ترین دام‌هایی باشد که شیطان بر سر طالبان کمال انسانی و معنویت می‌گستراند. آیا به‌راستی معقول است که خدای متعال این‌همه انبیاء و اولیای خود را برای تربیت و تکامل انسان‌ها بگمارد و آنگاه اصلی‌ترین و مهم‌ترین عنصر یا عناصر در این فرایند را از اسرار قرار دهد که تنها عده‌ای معدود از آن مطَّلع باشند؟! همه این تلاش‌ها برای هدایت بشر بوده؛ آنگاه آیا می‌توان پذیرفت که خداوند خود، رمز و راز اصلی رسیدن به گوهر هدایت و کمال را سربه‌مهر و مکتوم بگذارد؟! قطعاً چنین گمانی نابخردانه و ناصواب است. قطعاً آنچه در تکامل انسان بیش از سایر امور تأثیر دارد، در کتاب‌های آسمانی و معارف وحیانی نیز بیشتر بر آن تأکید شده باشد.
بر این اساس ما باید در معارف وحیانی دقت کنیم و ببینیم بر کدام امور تأکید بیشتری شده، تا همت و توجه بیشتری به آن‌ها معطوف داریم. بر اساس تحلیل مذکور، اگر ما قرآن کریم را، که در حال حاضر تنها کتاب آسمانی معتبری است که در دست بشر وجود دارد، مرور کنیم، خواهیم دید که در آن به هیچ عبادتی به‌اندازه نماز اهمیت داده نشده است. حدود یک‌صد آیه در قرآن در مورد نماز و مسائل پیرامون آن نازل‌شده است. بر اساس آیات قرآن، این فریضه بر همه پیروان شرایع پیشین نیز واجب بوده و تمامی انبیاء بر آن تأکید کرده‌اند. [1]
یکی از بزرگ‌ترین انبیای الهی، که بر اساس روایات اسلامی، پس از پيامبر (صلی الله علیه و آله) بالاترین مقام را در بین انبیای الهی دارد حضرت ابراهيم (علیه السلام) است. این پیامبر بزرگ الهی یکی از مهم‌ترین دعاها وتاکیداتش مسئله نماز است؛ آنجا که به درگاه الهی چنین عرضه می‌دارد: «رَبِّ اجعَلنِی مُقِیمَ الصَّلاةِ وَمِن ذُرِّيَّتِي [ابراهیم/40]؛ پروردگارا، مرا برپادارنده نماز قرار بده و از فرزندان من نیز.» همچنین درجایی دیگر، از قول این نبی مکرَّم الهی می‌خوانیم: «رَبَّنا اِنِّی اَسکَنتُ مِن ذُرِّیَّتِی بِوادٍ غَیرَ ذِی زَرعٍ عِندَ بَیتِکَ المُحَرَّم رَبَّنا لِیُقِیمُوا الصَّلاةَ [ابراهیم/37]؛ پروردگارا، من بعضی از فرزندانم را در سرزمینی بی‌آب‌وعلف، در کنار خانه محترم تو سکونت دادم تا نماز را برپا دارند.» در مورد حضرت موسی (علیه السلام) هم اولین وحی‌ای که به آن حضرت می‌شود، نماز مورد تأکید قرارگرفته است: «وَاَنا اختَرتُکَ فَاستَمِع لِما یُوحی*اِنَّنِی اَنَا اللهُ لا اِلهَ اِلاّ اَنَا فَاعبُدونِی وَاَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکرِی [طه/13-14] و من تو را برگزیده‌ام، پس بدان چه وحی می‌شود گوش فرا ده. منم، من، خدایی که جز من معبودی (شایسته پرستش) نیست؛ پس مرا پرستش کن و به یاد من نماز برپا دار.» حضرت عيسی (علیه السلام) هم هنوز چیزی از تولدش نگذشته، در گهواره سخن از نماز می‌گوید: «اِنِّی عَبدُاللهِ آتانِی الکِتابَ وَ جَعَلنِی نَبِیًّا* وَ جَعَلنِی مُبارَکاً اَینَ ما کُنتُ وَ اَوصانِی بِالصَّلاةِ وَالزَّکاةِ ما دُمتُ حَیّاً [مریم/30 و 31] منم بنده خدا، به من کتاب داده و مرا پیامبر قرار داده است؛ و هر جا که باشم مرا بابرکت ساخته، و تازنده‌ام مرا به نماز و زکات سفارش کرده است.»
ازجمله سفارش‌های حضرت لقمان نیز به پسرش نماز است: «یا بُنَیَّ اَقِمِ الصَّلاةَ [لقمان/17] ای پسرم! نماز را برپا دار.» به پیامبر اکرم نیز این‌گونه خطاب می‌شود: «آتل ما اُوحِی اِلَیکَ مِنَ الکِتابِ وَ اَقِمِ الصَّلاةَ اِنَّ الصَّلاةَ تَنهی عَنِ الفَحشاءِ وَ المُنکَرِ وَلَذِکرِ اللهِ اَکبَرُ [عنکبوت/45]؛ آنچه از کتاب به تو وحی‌شده است بخوان، نماز را برپا دار، که نماز از کار زشت و ناپسند بازمی‌دارد، و قطعاً یاد خدا بالاتر است.» در روایات اسلامی نیز بر این فریضه بزرگ تأکید فراوانی شده و آثار و ثمرات فراوانی برای آن شمرده‌شده است. روایت مشهوری است که می‌فرماید: «الصَّلاةُ عَمُودُ الدِّینِ.[2] نماز ستون دین است.» عمود در عربی به آن چوب یا آهنی  گفته می‌شود که هنگام برپا کردن خیمه و چادر در وسط آن قرار داده می‌شود. بدیهی است که اگر عمود خیمه را بردارند خیمه سرپا نخواهد ماند و بر زمین خواهد افتاد. در روایتی دیگر از وجود مبارک پيامبر (صلی الله علیه و آله) سؤال کرده‌اند درباره برترین اعمال و آن حضرت در جواب فرموده‌اند: نماز اول وقت. «وَسُئِلَ عَنِ النَّبي (صلی‌الله علَیهِ وَ آلِه) عَن اَفضَلَ اَلاَعمالِ قالَ الصَّلاةُ ِلاَوَّلِ وقت‌ها؛[3] و از پیامبر در مورد برترین اعمال سؤال شد، آن حضرت فرمودند: نماز اول وقت.»
روایت دیگری که هم از امام باقر و هم امام صادق (علیهما السلام) به الفاظ مختلف نقل‌شده است. امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: «اَوَّلَ ما یُحاسِبُ عَلَیهِ العَبدُ
الصَّلاةُ فَاِذا قُبِلَت قُبِلَ سائِرُ عَمَلِهِ وَ اِذا رُدَّت رُدَّ عَلیهِ سائِرُ عَمَلِهِ، اولین چیزی که (در روز قیامت) بنده نسبت به آن مورد محاسبه قرار می‌گیرد نماز است؛ پس اگر موردقبول واقع شود بقیه اعمالش نیز پذیرفته می‌شود اگر مردود واقع شود سایر اعمالش نیز مردود واقع خواهد شد.»[4] درهرصورت، آیات و روایات فراوانی در این زمینه وجود دارد که همگی آن‌ها بیانگر اهمیت فوق‌العاده و بی‌بدیل نماز هستند. این ادله جای هیچ تردیدی را باقی نمی‌گذارد که مهم‌ترین عملی که می‌تواند انسان را به خدای متعال نزدیک کند نماز است.

پی‌نوشت:

[1]. در جستجوی عرفان اسلامی، علامه مصباح یزدی، نشر موسسه امام (ره)، ص 262.
[2]. بحارالانوار، ج 82، ص 218، باب 1، روایت 36.
[3]. بحارالانوار، ج 82، ص 225، باب 1، روایت 50.
[4]. همان، ص 236، روايت 64.