پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب _ یکی از شبهاتی که دشمنان اسلام، در سایت‌ها و انجمن‌های مختلف مطرح می‌کنند، این است که آیا خداوند بشریت را به اجبار دعوت به اسلام کرده است؟ برای پاسخ به این شبهه لازم است در ابتدا بدانیم آیا اساسا می‌توان یک عقیده را به اجبار برای دیگری تحمیل کرد یا نه؟ ایمان و عقیده یک امر قلبی و درونی است، و امر قلبی اکراه بردار نمی‌باشد، هرگز نمی‌توان کسی را با زور و تهدید به اعتقادی اجبار کرد، اگر چه شاید در اثر تهدید و ترس، ممکن است در ظاهرا ایمان بیاورد، اما هرگز ایمان وی قلبی نخواهد بود؛ همانند حبّ و بغض که امری قلبی است و نمی‌توان به زور، کسی را محبّ خود کرد، لذا خداوند سبحان فرمود: « لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَي‏ » [1] در دين هيچ اجبارى نيست. و راه از بيراهه بخوبى آشكار شده است‏. به همین جهت خداوند متعال در قرآن کریم خطاب به پیامبر صلی الله‌ علیه‌ و‌ آله می‌فرماید: «وَ لَوْ شَاءَ رَبُّكَ لاَمَنَ مَن فىِ الْأَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيعًا أَ فَأَنتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتىَ‏ يَكُونُواْ مُؤْمِنِين‏» [2] و اگر پروردگارت می‌خواست، تمام کسانی که بر روی زمین هستند همگی ایمان می‌آوردند، آیا تو می‌خواهی مردم را مجبور سازی که ایمان بیاورند ؟
آیه شریفه به صراحت بیان می‌دارد اگر خداوند اراده می‌کرد با قدرت قاهره خویش می‌توانست همه را جبرا مومن و با ایمان قرار دهد، اما اراده خداوند بر این بود که انسان با اختیار خویش راه درست از نادرست را تشخیص دهد و از روی بصیرت،اختیار و آزادی راه سعادت را بپیماید. درآیه‌ی دیگر، نظیر همین خطاب به پیامبر کرده و فرموده: «لَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَّفْسَكَ أَلَّا يَكُونُواْ مُؤْمِنِين‏* إِن نَّشَأْ نُنزَّلْ عَلَيهم مِّنَ السَّمَاءِ ءَايَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لها خَاضِعِين‏» [3] گویی می‌خواهی از شدت اندوه، جان خود را از دست دهی؛ به خاطر آن که این‌ها ایمان نمی‌آوردند . اگر ما اراده کنیم از آسمان بر آنها نشانه‌ای فرو می‌فرستیم که گردن‌هایشان در برابر آن خاضع گردد.
از آیات قران کریم به خوبی استفاده می‌شود منطق رسول خدا صل‌الله‌علیه‌و‌آله موعظه حسنه بود(نه اجبار و اکراه) ایشان سعی داشتند مردم را به بهترین راه هدایت کنند، قران کریم می‌فرماید: «ادْعُ إِلى‏ سَبيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتي‏ هِيَ أَحْسَن‏»؛[4] با حکمت و اندرز نیکو، به راه پروردگارت دعوت نما، و با آنها به روشی که نیکوتر است استدلال کن.
استاد شهید مرتضی مطهری می‌فرماید: این مسئله زیاد مطرح می‌شود که آیا اسلام دعوتش با زور و اجبار بوده است و یا (منطق) و اختیار؟ و این یک چیزی است که کشیش‌های مسیحی (بلکه تمام غربیان) فوق‌العاده روی آن تبلیغ کردند به‌طوری که اسلام را گذاشته‌اند «اسلام دین شمشیر» اسلام دینی است (خشونت طلب) که منحصراً از شمشیر استفاده می‌کند... و حتی در بعضی از کتاب‌هایشان، به پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) اهانت می‌کنند و کاریکاتورهایی می‌کشند به‌صورت مردی که در یک دستش قرآن را گرفته، و در دست دیگرش شمشیر و بالای سر افراد ایستاده (و امروز به جای شمشیر بمب هسته‌ای همراه با قرآن نشان می‌دهند) به این معنا که یا به این قرآن ایمان بیاورید و یا آنکه گردن شما را با این شمشیر می‌زنیم (و یا توسط بمب هسته‌ای نابودتان می‌کنیم) و متأسفانه گاهی خود مسلمانان هم حرف‌هایی می‌زنند که نه با تاریخ منطبق است و نه با قرآن، بلکه با حرف‌های دشمنان منطبق است یعنی حرفی را که یک جنبه‌اش درست است، طور دیگری تعبیر می‌کنند و بهانه بدست دشمن می‌دهند. مثلاً می‌گویند: اسلام با دو چیز پیش رفت با مال خدیجه و شمشیر علی(علیه السلام) یعنی با زر و زور اگر دینی با زر و زور پیش برود، آن دین، چه دینی می‌تواند باشد؟! ولی قرآن حتی در یک جا هم ندارد که دین اسلام با زر و زور به پیش رفته است...» [5]

منابع:
[1] بقره 256
[2] یونس ۹۹
[3] شعرا 3 و ۴
[4] نحل 125
[5] مرتضی مطهری، سیره نبوی، دفتر انتشارات اسلامی، ص 138