زرتشت
دكتر شریعتی: اعتقاد به قیامت در اسناد اولیهای که از مذهب زرتشت داریم، وجود ندارد، اما در اسناد دوره ساسانی پیدا میشود و من فکر کنم که مساله قیامت و تقسیم دنیا به گیتی و مینو... و بعد مساله ترازو و دوزخ و بهشت مسائلی باشند که بعدها در تماس با فرهنگ اسرائیلی، در بین النهرین، و فرهنگ اسلام، به تدریج پیدا شده است و این درست بر خلاف گفته مستشرقانی است که با حقه بازی عجیبی تاریخ تولد زرتشت را عقب میبرند.
دكتر شریعتی هم به مانند چندی از مورخین، تاریخ تولد و ظهور زرتشت را 660 قبل از میلاد می داند و دلیل او را می توان یکسان بودن و یکی بودن تولد و ظهور زرتشت با دیگر افرادی چون لائوتسو و کنفوسیوس و بودا بیان کرد که بنابر نظر نویسنده، اگر تنها دلیل انتساب تاریخ 660 قبل از میلاد برای تولد زرتشت را همین بدانیم، درست نیست.
دکتر ژاله آموزگار: منشور کوروش منشوری صرفا سیاسی و برای فتح بابل است و منشوری قانون نامه ای نیست. دکتر آموزگار اشاره میکند که کوروش بارها در اعلامیهاش خود را برگزیده مردوک - خدای بابلیان - مینامد و آزادی دین را محترم میشمارد. خانم آموزگار هم معتقد به این نیست که حکومت کوروش اولین امپراتوری ایرانی است.
زمانی که قرآن و احادیث و روایت های اسلامی بررسی می شود، بدست میآید که کوچکترین مجوزی برای سوزاندن کتاب وجود ندارد. ولی برعکس این مطلب دارای شواهد و دلایل روشنی است که همه بر حرمت آثار مکتوب علما توصیه دارند و برای علم و علما و آثار آنها ارزش خاصی را قائلند و نظر تبعیض آمیزی در این مورد برای مسلمان و غیر مسلمان وجود ندارد.
در مورد سیزده بدر، امری که انجام میشود که رفتن به طبیعت هست، بسیار زیبا و مفید هست ولی در این روز کارهایی انجام می شود که درست نیست. در این روز یکی از کارهایی که در قدیم انجام میشده است دعای برای نزول باران بوده است که کاری مورد پسند هست ولی در کنار آن و کار نقضی که از همان زمان های قبل بوده، از بین بردن سبزه سفره عید هست.
در زمان سال تحویل مرسوم است که سفرهای را پهن میکنند و رسم بر این است که هفت شیئی که با حرف سین شروع میشود را در روی آن قرار میدهند و در کنار آن چیزهای دیگری مانند قرآن و شاهنامه و ماهی و شمع را نیز قرار میدهند. سوالی ممکن است ایجاد شود که آیا این هفت سین قرار دادن بر سفره رسمی دیرین بوده است و در ایران باستان هم رسم بر همین بوده است؟!
در قاموس کتاب مقدس، ذیل کلمه مجوس آمده است که «علم ایشان بر قواعد صحیحه بنا نشده بود». برخی باستانگرایان نیز مدعی شدهاند که در کتاب دانیال نبی، باب 1 آیه 20، مجوسیان بر حکمت و دانش توصیف شدهاند! لیکن حقیقت این است که وقتی به فَقَره مذکور از کتاب دانیال نبی (در عهد عتیق) مراجعه میکنیم دقیقاً خلاف این را مییابیم و علم آنان را در مقابل دانش پیامبران و اولیای بنی اسرائیل ناچیز شمرده است.
نبود نص الهی در ادیان دیگر و تعارض آموزههای کتب مقدس با رهاوردهای علمی و حاجات عصری، اندیشمندان و متألهان غرب را بر آن داشت که به عصری کردن دین، روی آورند؛ زیرا نه چشم پوشی از دستاوردهای نوین علمی و نیازهای عصری امکان پذیر مینمود و نه با تعارض میتوان زیست و نه متون مقدس از چنان اعتبار و وثاقت و درونمایهای برخوردار بود که بر علم پیشی گیرد.
اوستا، کتابی است که در زمانی ادعا میشده است سروده زرتشت بوده است ولی در قرن 18 میلاد توسط زبان شناسان به دست آمد که تنها بخش کوچکی از اوستا برای زرتشت است و این مطلب هم صرفا به دلیل قدیمی بودن این قسمت از دیگر بخشهای اوستا هست و الا دلیل دیگری برای این ادعا وجود ندارد.
بر اساس آمارهای متعددی که پیرامون ابتلا به بیماری MS در آسیا منتشر شده است، زرتشتیان هند، بیشترين درصد مبتلایان به این بیماری را دارند. پژوهشها نشان میدهد که شیوع اماس در پارسیان هند نسبت به سایر هندیها بسیار بالاتر است. از مهمترین علل ابتلا به MS نیز میتوان به «اختلالات ژنتیکی»، «کاهش ویتامین دی»، «مصرف دخانیات و مواد مخدر» و «عفونتهای ویروسی» اشاره کرد.
در آیین زرتشت برخی از مطالب و محتواها وجود دارد که در آن اثری از خرد ورزی وجود ندارد؛ زرتشت گفت: زن دشتان (یعنی زنی که در زمان عادت ماهیانه قرار دارد) بعد از قطع شدن خون باید کارهایی را انجام دهد تا از آلودگی پاک شود. از جمله غسل با ادرار گاو در چندین گودال، و سپس کشتن 200 مورچه دانه کش!
کریستن سن در مورد انوشيروان چنین مینویسد: اصلاحات خسرو در امور مالیه، بدون شک، بیشتر به نفع خزانه دولت بوده تا به نفع رعیت. طبقه عامه، مثل قرون گذشته، با نادانی و تحمل مصائب می زیست. فیلسوفان رومی، که به ایران پناه آوردند، بهزودی آزرده شدند چون انتظار داشتند که در کشور انوشیروان، چیزهای دیگری ببینند!
تبعیض طبقاتی در زمان ساسانیان، یکی از عوامل گسترش اسلام در ایران بود، به خصوص تبعیضی که نسبت به کسبه و پیشهوران هم از لحاظ حکومتی و هم از لحاظ آیین زرتشتي در مورد آنها صورت میگرفت. حمايت اسلام از پيشهوران و بازرگانان از جالبترين عوامل رشد ديانت اسلام در سرزمين ايران بود.
در متن بندهش چنین آمده است: «هنگامی که زن را آفرید، گفت که ترا نیز آفریدم ... و از من تو را یاری است، زیرا مرد از تو زاده شود، با وجود این، مرا نیز که هرمزم، بیازاری. اما اگر مخلوقکی مییافتم که مرد را از او کنم، آنگاه هرگز تو را نمیآفریدم که تو را آن سرده پتیاره از جهی است.» این تفکر و بینش در مورد آفرینش زن از خود آیین زرتشت است.