ايرانيان به دو علت اسلام را پذيرفتند:
1.    حكومت حق؛
2.    عدالت اجتماعي. (1)

حقيقت اين است كه علت مسلمان شدن ايرانيان آن است كه ايراني، كمال روح خود را با اسلام ديد و گم شده خويش را در اسلام يافت.
مردم ايران – كه به طور طبيعي مردي با هوش و داراي سابقه فرهنگ و تمدن بودند – بيش از هر ملت ديگر به اسلام و خاندان رسالت شيفتگي نشان دادند؛ يعني ايرانيان، روح و معناي اسلام را در خاندان رسالت يافتند؛ چون تنها اين خاندان بودند كه پاسخ گوي پرسش ها و نيازهاي واقعي روح ايرانيان بودند. (2)
علويان و اهل بيت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم محبوبيت ويژه اي بين ايرانيان داشتند. مردم ايران حكومت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم را نديده بودند، اما با مشاهده حكومت عدل حضرت علي گويا حكومت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم را مي ديدند و به آن علاقه مند مي شدند و سجاياي علمي، و ديني علويان و اهل بيت عليهم السلام، حكومت رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم را در اذهان ايرانيان ترسيم مي كرد.
مردم ايران با توجه به توصيه پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم  در مورد اهل بيت عليهم السلام، به آنها عشق مي ورزيدند و اين نشانه پاكي و صداقت مي دانستند. افزون بر آن، علويان و اهل بيت نبوت عليهم السلام نيز در انجام فرايض ديني مقيد بودند و مردمي كه دين هاي مختلف را ديده يا تجربه كرده اند، بهتر درمي يابند كه آيين حق كدام است ؟

اين مردم، اسلام علوي را با اسلام اموي يا عباسي مقايسه مي كردند و به راحتي تشخيص مي دادند كه اهل بيت عليهم السلام جانشينان واقعي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم، عالم به دين و عامل به شريعت اند.
صداقت، پاكي، سادگي و بي آلايشي شيعياني چون سلمان فارسي و ديگر ياران با وفاي ائمه، بيش از هر ملت ديگر خوشايند ايراني بود؛ چون ايرانيان با زندگي اشرافي و تجملي آشنا بودند، و از سوي ديگر مشاهده مي كردند كه شيعيان اوليه چگونه با داشتن قدرت، بي آلايش زندگي مي كنند. اين امر تاثير زيادي در گرايش بيشتر و عميق تر به اسلام و تشيع داشت.
مظلوميت شيعيان در براب جور اموي و عباسي، سبب مي شد تا آنان مظهر مظلوميت، معرفي و از نظر رواني، مردم به آنان متمايل شوند. ظلم ستيزي شيعيان و علويان و دقت در اجراي قوانين اسلام، از عوامل گسترش اسلام در ايران بود.

پي نوشت:

1.    تاريخ و شناخت اديان، ج 2، ص 14.
2.    خدمات متقابل اسلام و ايران، ص 113.