پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ عالمان شیعه در عصر غیبت کبری، طبق روایات اهل‌بیت علیهم‌السلام دارای جایگاه والایی هستند به‌گونه‌ای که در روایتی، امام حسن عسکری از امام علی النقی (علیهما السلام) نقل می‌فرمایند: « بعد از غیبت قائم ما اگر کسانی از علماء، باقی نمانند که مردم را به سوی آن حضرت بخوانند و به ایشان راهنمایی کنند و از دین او با دلائل الهی دفاع کنند و ضعفاء بندگان خدا را از دام‌های شیطان و فاسقان و کمین‌گاه های دشمنان اهل بیت نجات دهند، هیچ کس نمی‌ماند مگر آن که از دین خدا باز می‌گردد. لیکن این علما هستند که سررشته قلوب ضعفاء شیعه را با جدیت نگاه می‌دارند همانگونه که ناخدای کشتی سکان آن را در چنگ می‌گیرد. تنها اینان نزد خداوند برترین‌اند». [1]

یکی از شگرد‌های مشترک فرقه‌های انحرافی همچون بابیه و مدعی یمانی (برای پیشرفت اهدافشان در جامعه)، تخریب چهره عالمان دینی است. فرقه رایات‌السود (انشعابی از جریان انحرافی احمداسماعیل بصری) در راستای همین راهکار، در گروه و کانال‌های تبلیغی خود، روایت کشته شدن علما و فقهای شیعه به دست امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه را منتشر می‌کنند.

مستند آنها روایتی است که ابوجارود، نحوه ورود امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه به کوفه و برخورد آن حضرت با علما را نقل کرده است: «وَ يَسِيرُ إِلَى الْكُوفَةِ، فَيَخْرُجُ مِنْهَا سِتَّةَ عَشَرَ أَلْفاً مِنَ الْبُتْرِيَّةِ، شَاكِينَ فِي السِّلَاحِ، قُرَّاءَ الْقُرْآنِ، فُقَهَاءَ فِي الدِّينِ، قَدْ قَرَحُوا جِبَاهَهُمْ، وَ شَمَّرُوا ثِيَابَهُمْ، وَ عَمَّهُمْ النِّفَاقُ، وَ كُلُّهُمْ يَقُولُونَ: يَا ابْنَ فَاطِمَةَ، ارْجِعْ لَا حَاجَةَ لَنَا فِيكَ. فَيَضَعُ‏ السَّيْفَ‏ فِيهِمْ‏ عَلَى‏ ظَهْرِ النَّجَفِ‏ عَشِيَّةَ الْإِثْنَيْنِ مِنَ الْعَصْرِ إِلَى الْعِشَاءِ، فَيَقْتُلُهُمْ أَسْرَعَ مِنْ جَزْرِ جَزُورٍ، فَلَا يَفُوتُ مِنْهُمْ رَجُلٌ، وَ لَا يُصَابُ مِنْ أَصْحَابِهِ أَحَدٌ، دِمَاؤُهُمْ قُرْبَانٌ إِلَى اللَّهِ»؛[2] «حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌ به سوی کوفه رهسپار می‌شود. در آنجا شانزده هزار نفر از «بتریه» مجهز به سلاح در برابر حضرت می‌ایستند. آنان قاریان قرآن و فقها در دین هستند که پیشانی‌شان از بسیاری عبادت پینه بسته، چهره‌هایشان در اثر شب‌زنده‌داری زرد شده است. نفاق سر‌اپایشان را پوشانده است. آنان یک‌صدا فریاد برمی‌آورند: «ای فرزند فاطمه! از همان راه که آمده‌ای، باز گرد، زیرا به تو نیازی نداریم».

هنگام تحلیل و بررسی میزان اعتبار روایت ابوجارود، منبع‌شناسی روایت، باید مورد توجه قرار گیرد. با بررسی منابع حدیثی روشن می‌شود که این روایت، با اختلاف اندک در منابع حدیثی نقل شده و بعضی از نقل‌ها به خاطر دارا بودن عباراتی، مورد سوءاستفاده جریان‌های انحرافی واقع شده است. جریان‌های انحرافی مثل فرقه احمداسماعیل بصری هم عامدانه این روایت را از کتاب دلائل‌الامامة نقل کرده‌اند؛ زیرا در کتاب دلائل‌الامامة، عبارت «قُرَّاءَ الْقُرْآنِ، فُقَهَاءَ فِي الدِّينِ»، نقل شده و علما به عنوان مخالفان حضرت علیه‌السلام معرفی شده‌اند، این درحالیست که همین روایت در منابع معتبری همچون روضة‌الواعظین [3] و الارشاد شیخ مفید،[4] بدون عبارت «قُرَّاءَ الْقُرْآنِ، فُقَهَاءَ فِي الدِّينِ» نقل شده است.

باید توجه داشت کتاب دلائل‌الامامة از اعتبار بسیار کمی برخوردار است، زیرا اولین‌ بار سید بن طاووس این کتاب را به محمد بن جرير بن رستم طبری شيعی (نويسنده المسترشد در امامت) نسبت داده؛ این درحالیست که امروزه محققین در انتساب این کتاب به طبری شیعی تشکیک کرده‌اند. استاد حسن انصاری  در این رابطه می‌نویسد: «انتساب اين اثر به "محمد بن جرير طبری" نامی، تنها نتيجه و اثر برداشت اشتباهی از برخی روايات کتاب است که با تعبير قال محمد بن جرير الطبری آغاز می‌شود. در حقيقت دلائل الإمامة از محمد بن جرير طبری نيست؛ چه صغير و چه کبير».[5]  

در نتیجه باید توجه کرد که عبارت «قُرَّاءَ الْقُرْآنِ، فُقَهَاءَ فِي الدِّينِ»، در تمام منابع این حدیث نقل نشده است؛ بعلاوه، کتاب دلائل‌الامامة، این روایات را با عبارت مد نظر جریان‌های انحرافی آورده و انتسابش به محمد بن جریر طبری شیعی روشن نیست، از این حیث، روایت دارای ضعف جدی بوده است.

پی‌نوشت:
[1]. حسن بن على عليه السلام، امام يازدهم، التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن العسكري عليه السلام، 1جلد، ص: 345، مدرسة الإمام المهدي عجل الله تعالى فرجه الشريف - ايران ؛ قم، چاپ: اول، 1409 ق.
[2]. طبرى آملى صغير، محمد بن جرير بن رستم، دلائل الإمامة، بعثت، قم، اول، 1413ق، ص: 456.
[3]. فتال نيشابورى، محمد بن احمد، روضة الواعظين و بصيرة المتعظين (ط - القديمة)،انتشارات رضى، قم،اول، 1375 ش،ج‏2، ص265.
[4]. مفيد، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، كنگره شيخ مفيد، قم اول، 1413ق، ج‏2 ؛ ص384.
[5]. سایت بررسی تاریخی مقالات و نوشته‌های حسن انصاری، متن شيعی مجعول و منسوب به محمد بن جرير طبری، یکشنبه، 26 مرداد، 1393ش.