پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در زیارت جامعه کبیره می‌خوانیم: «اَلسَّلامُ عَلَيْكُمْ يا اَهْلَ بَيْتِ النُّبُوَّةِ ... و مُخْتَلَفَ الْمَلَائِكَةِ.[1] سلام بر شما اى خاندان نبوت! و محل رفت و آمد همه فرشتگان.» فرشته‌ها کجا رفت و آمد می‌کنند؟ چرا گفته نمی‌شود فرشتگان به خانه شما رفت و آمد می‌کنند؟ بلکه گفته می‌شود شما اهل بیت (علیهم‌السلام)، خودتان محل رفت و آمد ملائکه هستید؟
فرشتگان هنگام نزول در مأموریت‌هایشان، به صحرا و بیابان و دریا و ... نمی‌توانند تجلی کنند؛ زیرا فرشته چون ماده نیست، تجلی‌اش نمی‌تواند به ماده باشد، بلکه محل تجلی فرشتگان، قلب مبارک انسان کامل در هر عصری است. بنابراین نزول فرشتگان از جانب خداوند، به صورت تجلّی است و محل نزول فرشتگان، قلب انسان کامل است.[2]

امام کاظم (علیه‌السلام) فرمودند: «هيچ فرشته‌اى نيست كه براى امرى از طرف خداوند مأمور شود و فرود آيد، جز اينكه نخست نزد امام آيد و آن دستور را به او عرضه كند و محل رفت و آمد فرشته‌ها از طرف خدا، حضور صاحب امر امامت است.»[3]

از این رو، ائمه معصومین (علیهم‌السلام) دروازه فیض هستند. همانطور که در دعای ندبه می‌خوانیم: «اَیْنَ بابُ اللهِ الَّذی منِهُ یُوْتی.[4] کجاست  دروازه الهی که از آنجا وارد می‌شوند.» و نیز در زیارت آل یاسین، خطاب به امام عصر (عجل‌الله‌فرجه) می‌خوانیم: «السلام علیک یا باب الله.[5] سلام بر تو ای دروازه رحمت خدا!»

بنابراین روشن می‌شود که فرشتگان، دائما در حال رفت و آمد به حضور انسان کامل، یعنی امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) هستند و او «مُخْتَلَفَ الْمَلَائِكَةِ» است؛ هم‌چنین دروازه فیض الهی است که همیشه پرتردد است. انتظار ظهور چنین شخصیتی، امید آفرین بوده و منتظر را به کوشش برای تحقق ظهورش وا می‌دارد.

نویسنده: مصطفی پورصدوقی کارشناس مذاهب اسلامی

پی‌نوشت:
[1]. ملاذ الأخيار فی فهم تهذيب الأخبار، علامه مجلسی، ج9، ص247. «بَابُ زِيَارَةٍ جَامِعَةٍ لِسَائِرِ الْمَشَاهِدِ عَلَى أَصْحَابِهَا السَّلَامُ‌.»
[2]. ادب فنای مقربان شرح زیارت جامعه کبیره، آیت الله جوادی آملی، ج1، ص 128
[3]. الکافی، کلینی، ج1، ص394، «كِتَابُ اَلْحُجَّةِ  بَابُ أَنَّ اَلْأَئِمَّةَ تَدْخُلُ اَلْمَلاَئِكَةُ بُيُوتَهُمْ وَ تَطَأُ بُسُطَهُمْ وَ تَأْتِيهِمْ بِالْأَخْبَارِ عَلَيْهِمُ اَلسَّلاَمُ». «عَنْ أَبِی اَلْحَسَنِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ: مَا مِنْ مَلَكٍ يُهْبِطُهُ اَللَّهُ فِی أَمْرٍ مَا يُهْبِطُهُ إِلاَّ بَدَأَ بِالْإِمَامِ فَعَرَضَ ذَلِكَ عَلَيْهِ وَ إِنَّ مُخْتَلَفَ اَلْمَلاَئِكَةِ مِنْ عِنْدِ اَللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِلَى صَاحِبِ هَذَا اَلْأَمْرِ.»
[4]. شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص884، دعای ندبه.
[5]. شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص863، زیارت آل یاسین.