عیسی‌(ع) سه سال به اجرای مأموریت خود می‌پردازد تا اینکه یهودیان او را به صلیب می‌کشند. بخش‌هایی از عهد جدید نشان می‌دهد که آن حضرت، شمعون پطرس را – که نخستین ایمان آوردنده به او[1] و بزرگ‌ترین حواری آن حضرت بود- به جانشینی در امور ظاهری و معنوی منصوب کرد.[2]

 باب‌های اوّلیه کتاب اعمال رسولان نشان می‌دهد پطرس رهبری امّت مسیحی را بر عهده داشت؛ ریاست جلسات در تصمیم‌گیری‌های مهم با او بود؛ سخنگوی حواریون بود و با غیر‌مسیحیان سخن می‌گفت و آیین خود را بیان می‌کرد؛ مانند عیسی معجزه می‌کرد و بیماران را شفا می‌داد. امّا از باب نهم این کتاب، شخصیت دیگری بنام پولس مطرح می‌شود. او فردی یهودی و سختگیر بود که مسیح را ندیده بود و به شکنجه مسیحیان می‌پرداخت.[3] پولس برای دستگیری مسیحیان حدود سال 40م، یعنی10سال بعد از صعود عیسی، به سوی دمشق رفت و به  گفته نویسنده کتاب اعمال رسولان، در همین سفر بود که در نزدیکی شهر دمشق مکاشفه‌ای برای او رخ داد و بدین ترتیب ایمان آورد. پولس به تبلیغ مسیحیت پرداخت و از آنجا که پولس جایی میان یهودیان نداشت، به قسمت‌های دیگر امپراتوری رم سفر کرد و به تبلیغ در میان غیر‌یهودیان پرداخت. و از این به بعد نقش پولس در مسیحیت روز‌به‌روز پررنگ‌تر می‌شود تا جایی که او به شخصیت دوم دنیای مسیحی تبدیل شد و اگر تلاش‌های او نبود شاید مسیحیت به عنوان یک فرقه یهودی باقی می‌ماند و هرگز به صورت یک آیین متمایز از یهودیت در نمی‌آمد.[4]

براساس آنچه در کتاب مقدّس و به طور مشخص، بخش اَعمال رسولان منعکس و مضبوط است، سهم پولس در بسط و انتشار تعالیم مسیح از دیگر رسولان به مراتب بیشتر بوده است. سهم آموزه‌ای و نقش تبشیری او، بر حسب ظاهر، از عیسی نیز بیشتر است؛ چراکه اگر عیسی حداکثر سه سال فعالیت تبشیری، آن هم فقط در دو استان یهودیه و جلیله داشت، طول مدت فعالیت پولس بیش از 35 سال بود و پیام بشارت را تا قلب امپراتوری روم نیز برد. رتبه نخست پولس در میان رسولان، علاوه بر شرح فعالیتهای تبشیری‌اش در اَعمال رسولان، از طریق رسائل پذیرفته شده از وی و حجم آن در مجموعه کتاب مقدّس نیز به‌روشنی قابل کشف است؛ به‌گونه‌ای که عهد جدید حاوی چهار انجیل است که یکی از این اناجیل به قلم لوقا، از شاگردان و همراهان پولس است. لوقا همان کسی است که اَعمال رسولان را نیز به رشته تحریر درآورده و مهم‌ترین و بیش‌ترین سهم را در آن، به گزارش خدمات پولس اختصاص داده است. از 21رساله پذیرفته شده در عهد جدید، 13رساله به پولس رسول تعلق دارد که اتّفاقاً در قیاس با رساله‌های دیگر طولانی‌تر هم هستند. سهم پطرس، با تمام احترام و شأنی که به واسطه توصیه و تمجیدهای عیسی از وی دارد، در کلِ عهد جدید، تنها دو رساله‌ است. اینکه بسیاری بر این باورند که مسیحیت آفریده دست پولس است، به‌ این دلیل است که نزدیک به نیمی از حجم کتاب مقدّس مسیحیان، یا دربارة اوست و یا به قلم اوست.[5] میشل در مقایسه میان پولس و دیگر رسولان می‌گوید: «در‌حالی‌که او فردی شهری، دیوانی و مطلع از شریعت یهود و آشنا با فلسفه یونان بود، دیگر رسولان و شاگردان عیسی، ماهیگیرانی[6] ساده‌دل بودند.»[7] البته پولس مدعی است که تمامی مطالبش، کلماتی است که عیناً از روح پاک خدا الهام گرفته است.[8]

اکنون باید دید پولس چه نقشی در مسیحیت و شریعت‌زدایی از آن داشته است. پولس نجات را تنها متکی بر فیض الهی،[9] ایمان به مسیح و خون ریخته‌شده خداوند[10] می‌داند و عمل به شریعت را بی‌تأثیر و غیر‌ضروری اعلام می‌کند.[11] او اساساً نجاتِ از طریق شریعت را میسر نمی داند و همین امر را علت این می‌داند که خداوند فرزندش را برای نجات بشریت فرستاده است.[12] او اعمال شریعت را دستوراتی موقتی می‌داند که با آمدن عیسی دیگر اعتباری نداد؛[13] چرا که شریعت، مجازات گناه اوّلیه انسان بود و با آمدن عیسی و برداشتن گناه اوّلیه، بشریت از زیر بار شریعت آزاد شد[14] و مسیر خدمت به خدا کاملاً دگرگون شد.[15] او فصل‌الختام حرف‌های خود را در این جمله خلاصه می‌کند: «فقط در یک صورت، دیگر کسی گناه نمی کند و آن موقعی است که هیچ شریعتی نباشد.»[16]

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

پی نوشت‌ها:

[1]. انجیل متی 4: 18؛ مرقس، 1: 16؛ لوقا، 5: 8

[2]. انجیل متی 16: 18-19

[3]. نمونه شکنجه‌های پولس که در کتاب مقدّس آمده، مربوط به شکنجه «اسیفان» حواری عیسی مسیح است. ر.ک: اعمال رسولان 7: 57

[4]. ویور، مری جو ، درآمدی به مسیحیت، ترجمه حسن قنبری، ص91.

یاسپرس در این که عیسی را بنیانگذار مسیحیت بدانیم، به طور جدی در تردید است و می‌گوید: مسیحیت، در پرتو شخص عیسی، هرگز نمی‌توانست به وجود آید. محتویات و آموزه‌های ایمان مسیحی، ربطی به عیسی و تعالیم او ندارد. بنیانگذاران واقعی مسیحیت، حواریون و کلیسا هستند. (یاسپرس، کارل. مسیح، ترجمه احمد سمیعی، ص60 ـ 58)

[5]. منابع اسلامی نیز پولس را موسس مسیحیت معرفی می‌کند و از او به « الذی نصّر النصاری» تعبیر شده است. ر.ک: شعیری، تاج الدین، جامع الاخبار، ص 144

[6].  شاگردان خاص عیسی (حواریون) یا ماهیگیر بودند و یا مأموران اخذ مالیات. ر.ک. : فیضی، محمدعلی، تاریخ دیانت مسیح، ص 5-6

[7]. میشل، توماس. کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، ص 55

[8]. (وقتی دربارة این هدیه‌ها برای شما صحبت می‌کردیم… عیناً همان کلماتی را به کار بردیم که روح پاک خدا به ما الهام می‌کرد…) (اول قرنتس 2:13)

[9] . رومیان9: 16

[10] . رومیان3: 25

[11] . غلاطیان 2: 16 و 3: 7

[12] . رومیان4: 3-8؛ دوم قرنتیان 3: 6

[13]. کولسیان2: 16

[14] . رومیان6: 14؛ دوم قرنتیان 3: 17؛ غلاطیان 5: 2-4

[15] . رومیان7: 6

[16] . رومیان7: 8

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

منابع:

کتاب مقدس

ویور، مری جو ، درآمدی به مسیحیت، ترجمه حسن قنبری

یاسپرس، کارل. مسیح، ترجمه احمد سمیعی

شعیری، تاج الدین، جامع الاخبار

فیضی، محمدعلی، تاریخ دیانت مسیح

میشل، توماس. کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی