پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ از جمله‌ی عوامل مهم و شاخص، در جهت رساندن انسان به سعادت و کمال شایسته که همان مقام خلیفه الهی است، کسب معرفت و بصیرت است.
تمام مصیبت‌ها و بلایا و آلودگی‌های اجتماعی و فردی، ریشه در عدم معرفت و بصیرت دارد. بنابراین فهم و درک دینی همان چیزی است که پیامبران الهی، به ویژه پیامبر بزرگوار اسلام حضرت محمد مصطفی (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مردم را به آن دعوت کرده و در راه تحقق آن، زحمات طاقت فرسایی را متحمل شده‌اند.
از بصیرت در منابع دینی، گاهی با عنوان علم، عقل، تفکر و یا همان واژه بصیرت یاد شده است.

پيامبر خدا (صلى‌الله‌عليه‌وآله) می‌فرمایند: «ليسَ الأعمى مَن يَعْمى بَصرُهُ، إنَّما الأعمى مَن تَعْمى بَصيرتُه.[1] كور آن نيست كه چشمش نابينا باشد، بلكه كور [واقعى] آن كسى است كه ديده بصيرتش كور باشد.»
امام صادق (علیه‌السلام) نیز می‌فرمایند: «اَلعامِلُ عَلی غَیرِ بَصیرهٍ کَالسّائِرِ عَلی غَیرِ طَریقٍ، فَلا تَزیدُهُ سُرعَهُ السَّیرِ اِلاّ بُعداً.[2] کسی که بدون «بصیرت» عمل می‌کند، همچون زنده‌ای است که در بیراهه می‌رود؛ پس هر چه سریع‌تر رود، از مقصد دورتر می‌شود.»

کسی که بدون چراغ و روشنایی در راهی پیش رود، احتمال گمراهی، اشتباه و سقوط برایش بسیار است.
خیابان‌ها و جاده‌هایی که از نور و روشنایی برخوردارند، شخص را بهتر به مقصد می‌رسانند و اشخاص نیز با اطمینان بیشتر به راه و به سوی هدف پیش می‌روند.
راه زندگی نیز چراغ و نور می‌خواهد؛ چراغ این راه «بصیرت» است.
بصیرت، به این معناست، که انسان در زندگیش، هدف، امکانات، دوستان و دشمنان و موافقان و مخالفانش را بشناسد و با عوامل موفقیت و بازدارنده آشنا باشد و اگر در راهی قدم می‌گذارد، بداند که فرجام این راه چیست و به کجا منتهی می‌شود. کسی که فاقد این بینش باشد، چه بسا همه‌ی سرمایه عمرش صرف راه و هدفی می‌شود که بر خلاف سعادت اوست.
عمل بدون بصیرت، حرکت در بیراهه است و هر چه شخص جلوتر برود، از مقصد دورتر می‌شود.

در اهمیت و ارزش بصیرت همین بس که اولیاء خدا و پیشوایان معصوم با الهام از قرآن کریم، پیروان خود را به کسب بصیرت امر می‌کردند و امر مستقیم آنها، حکایت از ارزش و نقش آفرینی این مقوله دارد.
حضرت علی (علیه‌السلام) در شهادت پیامبراکرم (صلی‌الله‌‌علیه‌وآله) عموم مردم را به بصیرت امر می‌کرد: «فَانْفُذُوا عَلی بَصائِرِکمْ.[3] پس ای مردم با دل بینا حرکت کنید.»
مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در یکی از سخنان خود در بحث بصیرت می‌فرمایند: «دو عنصر مهم برای مواجهه با دشمنی‌ها لازم است که بنده همیشه توصیه‌ کرده‌ام، باز هم توصیه می‌کنم. دو خصوصیت در آحاد مردم لازم است: یکی عبارت است از بصیرت و دومی عبارت است از صبر و استقامت، که اگر چنانچه این دو عنصر وجود داشت، دشمن هیچ کاری نمی‌تواند بکند، هیچ لطمه‌ای نمی‌تواند بزند، هیچ توفیقی در مواجهه‌ و مقابله‌ی با نظام اسلامی به دست نمی‌آورد.»[4]

پی‌نوشت:
[1]. متقی هندی، كنز العمّال، ج1، ص243.
[2]. ابن شعبة الحرانی، تحف العقول، ج1، ص362.
[3]. نهج البلاغه، خطبه 197، ص412.
[4]. بیانات مقام معظم رهبری (مدظله) در سخنرانی عید مبعث ۲۱ اسفند ۱۳۹۹.