ابراهیم الجبهان، از علمای معاصر وهابیت در کتاب خود با دروغ‌گویی و تهمت به شیعه در ادعایی بی‌اساس می‌نویسد: شيعيان نمازی که در آن، بر تربت امام حسين (علیه‌السلام) سجده نشود را مقبول نمی‌دانند. استناد او به حدیثی از کتاب مصباح المتهجد مرحوم شیخ طوسی است و به نقل از شیخ می‌نویسد: سجده بر تربت امام حسین (علیه‌السلام) حجاب‌هاى هفت‌گانه را برطرف می‌کند و نماز کسی‌که بر تربت کربلا سجده نمی‌کند، مقبول واقع نمی‌گردد.[1]
ابراهیم الجبهان در ابتدای کتاب تبدید الظلام، با توهین به مذهب تشیع می‌نویسد: همانند دین شیعیان، هیچ دینی در عالم پیدا نمی‌شود که این‌چنین برای آن دروغ ساخته شود و برای آن اباطیل ابداع شده باشد.[2]

در جواب شبهه او باید گفت: اولاً چنین روایتی، اصلاً در مصباح‌المتهجد نقل نشده و به دروغ، ابراهیم الجبهان آن را به مصباح نسبت داده است.
اما اصل روایت را جناب شیخ به این صورت در کتابش می‌آورد و می‌نویسد: «از معاویه بن عمارنقل شده است: نزد امام صادق (علیه‌السلام) کیسه زرد رنگی بود که در آن مقداری از تربت قبر مطهر سیدالشهداء (علیه‌السلام) بود. هنگام نماز امام صادق (علیه‌السلام) مقداری از آن را روی سجده‌گاه خود می‌ریختند و بر آن خاک سجده می‌کردند و می‌فرمودند: سجده بر تربت امام حسین (علیه‌السلام) حجاب‌های هفت‌گانه را می‌شکافد.[3]
هم‌چنین باید گفت دلیل اهتمام شیعیان به استفاده از تربت سیدالشهداء (علیه‌السلام) در نماز ویا در ذکر، به خاطر تاکیدات و برکات خاصی است که از جانب اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در مورد تربت و خاک مطهر قتل‌گاه خامس آل‌کساء (علیه‌السلام) نقل شده است.
مرحوم شیخ طوسی از امام‌صادق (علیه‎السلام) حدیثی را ذکر می‌کند که حضرت فرمودند: «هر که با تسبیحی که از تربت امام حسین (علیه‌السلام) ساخته شده یک‌بار استغفار کند، خدای رحمان برای او ثواب هفتاد ذکر استغفار می‌نویسد و اگر تسبیح در دستش باشد و حتی مشغول به ذکری نباشد، از برای هر دانه از تسبیح [که در دست او می‌گردد، برایش] هفت مرتبه ذکر نوشته می‌شود.»[4]
مرحوم کاشف‌الغطاء، از فقهای مشهور شیعه، درباره اهمیت سجده بر تربت کربلا می‌نویسد: شاید علت التزام شیعه به سجده بر روی تربت امام حسین (علیه‌السلام) یک هدف عالی باشد وآن این است که وقتی نمازگزار پیشانیش را بر روی آن خاک مطهر می‌گذارد، به یاد فداکاری سیدالشهداء (علیه‌السلام) و خاندان پاکش  در راه دین و عقیده و مقابله با جور و فساد بیفتد، وچون سجده مهم‌ترین رکن نماز است و در روایت نیز آمده است که نزدیک‌ترین حالت بنده به پروردگارش، حالت سجده است؛ از این‌رو مناسب است که در هنگام سجده به سبب نهادن پیشانی بر تربت پاک ایشان به یاد کسانی افتد که بدن‌های خود را قربانی حق کردند و روحشان به عالم بالا پرواز کرد؛ تا فروتنی پیدا کرده و سجود (پایین رفتن ظاهری) را با بالا رفتن (معنوی) همراه کند.[5]
ثانیاً: آن‌چه ابراهیم الجبهان نسبت به عقاید شیعه در مورد عدم قبولی نماز در غیر تربت کربلا بیان می‌کند، مطلبی خرافه و کذب است و قسمت دوم روایت که قبولی نماز فقط به شرط سجده بر کربلا است، در هیچ‌یک از کتب روایی شیعه نقل نشده است.
حتی مراجع عظام تقلید شیعه نیز تاکنون چنین فتوایی که موافق حرف الجبهان باشد، صادر نکرده‌اند. مرحوم امام خمینی می‌فرماید: بايد بر زمين و چيزهاى غير خوراكى كه از زمين می‌رويد، مانند چوب و برگ درخت سجده كرد و سجده بر چيزهاى خوراكى و پوشاكى صحيح نيست و نيز سجده كردن بر چيزهاى معدنى مانند طلا و نقره و عقيق و فيروزه باطل است؛ اما سجده كردن بر سنگ‌هاى معدنى مانند سنگ مرمر و سنگ‌هاى سياه اشكال ندارد.[6]

پی‌نوشت:

[1]. تبديد الظلام وتنبيه النيام، إبراهيم سليمان الجبهان، ج1، ص55، ریاسة ادارات البحوث العلميه، چاپ سوم، 1408هـ. «ان السجود علی التربة يخرق السبع الحجب ولا تقبل صلاة من لا يسجد عليها.» جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[2]. تبديد الظلام، إبراهيم سليمان الجبهان، ج1، ص46. «لایوجد دین فی العالم اختلقت له الاکاذیب و اخترعت له الاباطیل کدین الرافضه.» جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[3]. مصباح المتهجّد، شیخ طوسى (متوفای ۴۶۰ق) ، ج‏2، ص734، مؤسسة فقه الشيعة، بيروت، چاپ اول، 1411 هـ. «وَ رَوَى مُعَاوِيَةُ بْنُ عَمَّارٍ قَالَ‏ كَانَ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع خَرِيطَةُ دِيبَاجٍ صَفْرَاءُ فِيهَا تُرْبَةُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ... يغرق [يَخْرِقُ‏] الْحُجُبَ‏ السَّبْع‏» جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[4]. مصباح المتهجّد، شیخ طوسى، ج‏2، ص735، مؤسسة فقه الشيعة، بيروت، چاپ اول، 1411 هـ.. «وَ رُوِيَ عَنِ الصَّادِقِ ع أَنَّهُ قَالَ‏ مَنْ أَدَارَ الْحَجَرَ مِنْ تُرْبَةِ الْحُسَيْنِ ... فَفِي كُلِّ حَبَّةٍ مِنْهَا سَبْعَ مَرَّات.»‏ جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[5]. الارض و التربة الحسينية، كاشف الغطاء، (متوفای ۱۲۲۷ هـ) ، ج1، ص33، المجمع العالمی لاهل البيت عليهم السلام. «و لعل السر فی التزام الشيعة الإمامية السجود على التربة ... ليخشع و يخضع و يتلازم الوضع و الرفع.» جهت مشاهده تصویر کتاب کلیک کنید.
[6]. توضيح المسائل، روح‌الله خمینی (متوفای 1409)، ج1، ص145، چاپ نهم، 1372 ش، ازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و إرشاد إسلامی، طهران.

محمدجواد مهریار