پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ معاد یکی از اصول ضروری دین اسلام است، که پس از مسأله توحید، اصلی به عظمت آن وجود ندارد. همه‌ی فرق و مذاهب اسلامی، معتقد به معاد هستند، و آن را یکی از اصول اعتقادی خود قرار داده‌اند. از دیدگاه علمای اسلام، منکر معاد و قیامت کافر محسوب می‌شود. اعتقاد به معاد یکی از اصولی است که همه مذاهب اسلامی در آن مشترک هستند. اما در دهه‌های اخیر، به جای پافشاری بر اصول مشترک، با تحریک دشمنان اسلام، مذاهب اسلامی بیشتر به افتراقات تأکید کرده و عقاید مشترک را به فراموشی سپرده‌اند، در حالی‌که قرآن می‌فرماید: «وَ أَطيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ريحُكُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرين‏.[انفال/46] و فرمان خدا و پيامبرش را اطاعت نماييد! و نزاع (و كشمكش) نكنيد، تا سست نشويد، و قدرت (و شوكت) شما از ميان نرود! و صبر و استقامت كنيد، كه خداوند با استقامت كنندگان است!»
در اصطلاح علم كلام، معاد عبارتست از روزى كه همه موجودات زنده پس از مردن و پراكنده شدن، اجزائشان دوباره در آن روز، جمع شوند و به‌منظور مجازات اعمال‌شان برانگيخته مى‏‌شوند و بعد از سنجش اعمالشان، به بهشت یا جهنم وارد می‌شوند.[1]
قرآن نیز به‌عنوان محور اتحاد فرق اسلامی، در رابطه با معاد تأکید فراوانی داشته است، تا جایی که بیش از یک سوم آیات قرآن، در رابطه با معاد است، به‌عبارتی بیش از دو هزار آیه شریفه قرآن، در این موضوع آمده است. چنین تأکیدی از معاد علاوه بر جهت اعتقادی، حکایت از آثار تربیتی فراوان مسأله معاد دارد، که باید مذاهب و فرق اسلامی بر فهم آن همت گمارند.
معاد اگر چه از اسامی معروف در رابطه با جهان پس از مرگ و قیامت است، اما قرآن از اصطلاح معاد، برای جهان پس از مرگ استفاده نکرده است. در قرآن کریم واژه‌ی معاد، یک بار و لفظ میعاد و المیعاد شش بار به معنای لغوی استعمال شده است. اما حدود هفتاد لفظ، مانند یوم القیامه، یوم الحساب، یوم الدین و ... در قرآن آمده است که به‌معنای روز رستاخیز و روز بازپسین می‌باشد. بنابراین لفظ معاد به معنای قیامت و جهان پس از مرگ از اصطلاحات متکلمین است.[2]
علاوه بر قرآن به‌عنوان کتاب الهام بخش الهی، روایات نبوی نیز به موضوع معاد تاکید خاصی دارد. چنان‌چه کتاب‌های شیعه و سنی، روایات فراوانی را در رابطه با قیامت، معاد، بهشت، جهنم، صراط و ... از وجود ملکوتی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نقل کرده‌اند.

پی‌نوشت:

[1]. محمدى، علی، شرح كشف المراد، دارالفکر، قم، 1378ش، ص501.
[2]. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، 27ج، انتشارات صدرا، تهران-قم، 1378ش، ص16،17،21.

نویسنده: مجتبی محیطی