پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ مسیحیان معتقدند یکی از راه‌های اثبات الوهیت عیسی (علیه السلام)، اعمال و افعال معاصرین عیسی (علیه السلام) است. توما از حواریون و معاصرین عیسی، در گفتگویی که میان مسیح و او رخ‌داده است، در جواب مسیح از تعبیر «ای خداوند من و ای خدای من» استفاده کرده است. مسیحیان همین کلام توما را دلیل بر الوهیت مسیح می‌دانند. در انجیل یوحنا چنین آمده است مسیح پس از اینکه به صلیب کشیده شد، بر توما ظاهرشده و «پس به توما گفت، انگشت خود را به اینجا بیاور و دست‌های مرا ببین و دست خود را بیاور و بر پهلوی من بگذار و بی‌ایمان مباش بلکه ایمان دار. توما در جواب وی گفت، ای خداوند من و ای خدای من [۱]»؛ اما درواقع اشکالات زیادی بر این استدلال مسیحیان وارد است و مشخص است، این کلام توما نمی‌تواند دلالت بر الوهیت مسیح کرده و آن را اثبات کند.
در رد این استدلال مسیحیان اولاً باید گفت که با چه منطقی خدا سه سال با آن‌ها بود و در تمام امور آن‌ها قضاوت و حکم و نظر داد ولی تبیین نکرد که خدا است، آیا این منطقی است؟ عیسی سی سال در بین مردم اورشلیم زندگی کرد و در نگاه مردم یک انسان عادی بود و جایی هم نگفت من خدا هستم در سی‌سالگی رسالتش را شروع کرد سه سال هم با توما و دیگر حواریون حشر و نشر داشت ولی نگفت که من خدا هستم؛ اما بعد به صلیب کشیده شدن ظاهر شده و بیان می‌دارد خداست. با چه منطقی باید این را پذیرفت؟ ثانیاً برحسب آنچه از عهد قدیم و جدید فهمیده می‌شود این است که کلمه خدا و پروردگار (رب و اله) مختص به خدای احد و واحد نیست و در غیر خدا هم استعمال می‌شود.
علاوه بر وجوه بالا، پطرس حواری عظیم‌الشأن مسیح صراحتاً می‌گوید که عیسی انسان است و خدا نیست؛ «ای مردان اسرائیلی این سخنان را بشنوید. عیسی ناصری مردی که نزد شما از جانب خدا مبرهن گشت به قوّات و عجایب و آیاتی که خدا در میان شما از او صادر گردانید، چنانکه خود می‌دانید [۲]». آیا جناب پطرس دروغ گفته است یا توما؟ آیا توما فقط فهمیده است که مسیح خدا است و هیچ‌کس متوجه این امر نشده است؟ آیا پطرس قبل از این شهود توما، از دنیا رفته بود یا در قید حیات بود؟ آیا توما به پطرس نگفت که مسیح خداست یا اینکه گفت ولی پطرس حرف توما را قبول نکرده و همچنان قائل به انسان بودن مسیح ماند؟ آیا اعمال رسولان قبل از شهود توما به نگارش درآمده یا پس‌ از آن؟ اگر قبل از آن بوده با اینکه هیچ‌کس این را قبول ندارد، حرفی نیست؛ اما اگر بعد از آن بوده چرا کلامی از پطرس ذکر نشده که در آن به خدایی مسیح اقرار کرده باشد؟ و ...

جمله «توما در جواب وی گفت» یعنی چه؟ آیا اینجا سؤال محذوفی وجود دارد؟ اگر وجود دارد آن سؤال چه چیزی می‌تواند باشد؟ یا اینکه اصلاً سؤالی وجود ندارد و جواب فارغ از وجود سؤال و عدم سؤال وارد شده است. علاوه بر آن به نظر می‌رسد جمله‌ی «ای خداوند من و ای خدای من» جمله‌ی ندایی نیست تا نشانگر این باشد که توما قائل به خدایی مسیح است و او را این‌گونه ندا داده است بلکه جمله تعجب و دهشت است (که توما از سر شگفت‌زدگی گفت) و این مطلب را از ترجمه انگلیسی انجیل یوحنا می‌توان فهمید. My God را انگلیسی‌زبانان هنگام تعجب به کار می‌برند؛ و این‌همه اشکالات و ایرادات و احتمالاتی که بر این استدلال وارد است یقیناً استدلال به آن را سست و بی‌اساس می‌نماید و نمی‌تواند ادعای مسیحیت را ثابت کند مگر اینکه مسیحیان جوابی برای همه اشکالات وارده ارائه دهند.

پی‌نوشت:

[۱]. یوحنا: ۲۰: ۲۷،۲۸.
[۲]. اعمال رسولان: ۲: ۲۲