ما باید راه اولیای الهی را بشناسیم و طی كنیم. این‌راه هم شناختنی است و هم رفتنی. هم راه ما مشخص است، هم همراه ما. به ما گفتند: اگر شما راه راست رفتید، راهی كه انبیاء آن راه را هدایت كرده‌اند، در این قافله و در این اردو با آن‌ها همسفرید. این‌كه ما در نمازهای رسمی‌مان، در سوره مباركه فاتحۀ الكتاب به خدای سبحان عرض می‌كنیم: « اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیم‏، صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیهِم‏ » [ حمد ۶ - ۷ ] این ( انعمت علیهم ) را قرآن كریم در چند جا، مخصوصا در سوره مباركه نساء مشخص كرده است. فرمود: « وَ مَنْ یطِعِ اللهَ وَ الرَّ سُولَ فَأُولئِكَ مَعَ الَّذینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیهِمْ مِنَ النَّبِیینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحینَ وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفیقا ». [ نساء ۶۹ ] « و كسی‌كه خدا و پيامبر را اطاعت كند، ( در روز رستاخيز ) همنشين كسانی خواهد بود كه خدا، نعمت خود را بر آنان تمام كرده؛ از پيامبران، و صدّيقان و شهداء و صالحان؛ و آن‌ها رفيق‌های خوبی هستند ».

یك راهی است كه در این‌راه، این گروه می‌روند؛ همراهی ما را هم به عهده دارند. این‌چنین نیست كه هر كسی در این راه به فكر خودش و راه خودش و بار خودش باشد! آن‌ها رفقای خوبی‌اند. اگر كمی زاد و توشه و راحله، بخواهد ما را بلنگاند، آن‌ها ترمیم می‌كنند؛ معنای حسن رفاقت این است. فرمود: « وَ حَسُنَ أُولئِكَ رَفیقاً » [ بقره ۱۹۷ ] فرمود:‌ این راهی را كه شما طی می‌كنید؛ در این راه انبیاء هستند، اولیاء هستند، صدیقین هستند، شهداء هستند؛ هر وقت كمی زاد و توشه و راحله داشتید، آن‌ها تأمین می‌كنند.

زاد و توشه سفر آخرت

بالأخره سفر كه بدون زاد و راحله نخواهد شد! « زاد » یعنی آن‌چه را كه انسان می‌خورد و می‌آشامد، « راحله » یعنی مركب. این‌راه آن‌چنان طولانی است كه نمی‌شود، پیاده و پابرهنه رفت! یك راحله‌ای می‌خواهد. به ما گفتند: توشه و زاد این‌راه همین تقواست كه « تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیرَ الزَّادِ التَّقْوی ‌» [ بقره ۱۹۷ ] امّا راحله این‌راه، یعنی مركب این راه « محبّت » است. آن‌كه دوست خاندان عصمت و طهارت است، یك مركبی دارد؛ و آن‌كه باتقواست، یك توشه‌ای دارد. این توشه اگر كم بود، آن رفقاء تأمین می‌كنند. این راحله اگر لنگ بود، آن رفقا تأمین می‌كنند.

فرمود: شما این راه را طی كنید، چند قدم این راه را بروید، بقیه راه را این‌ها ترمیم می‌كنند؛ این‌ها رفقای خوبی‌اند. این‌ها ما را رها نمی‌كنند، تا برسانند به « دار القرار ‌».
ما وقتی مردیم، در دارالقرار نیستیم. این‌كه در قبرها و لوح‌های قبر می‌نویسند « آرامگاه »؛ این‌جا آرامگاه نیست، این‌جا مسیر است، سرپل است، سكوی پرواز است، هیچ‌كس در قبر آرام نیست، بلكه دارالقرار جای دیگر است. اینقدر انسان این راه را طی می‌كند تا به لقاء‌الله برسد، « یا أَیهَا الْإِنْسانُ إِنَّكَ كادِحٌ إِلى‏ رَبِّكَ كَدْحاً فَمُلاقیهِ‏ ». [ انشقاق ۶ ] « ای انسان! تو با تلاش و رنج به سوی پروردگارت می‌روی و او را ملاقات خواهی كرد ».

 این كادح، میلیون‌ها درجه را به همراه دارد تا مُلاقیه. وقتی به لقای خدا بار یافتیم، آنجا دارالقرار است. اگر گفتند: « أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ ‌»، [ رعد ۲۸ ] آن ذكر خداست كه انسان آن‌جا می‌آرامد. تا دل به طمأنینه نرسد، انسان به دارالقرار نمی‌رسد.
اگر كسی مضطرب باشد كه دارالقرار نیست،‌ این دارالفرار است! ما چه بخواهیم، چه نخواهیم در نوسان و اضطراب و تلاش و كوششیم. اگر رسیدیم به لقای او، آرام می‌شویم. اگر آرام شدیم، دار القرار ما آنجاست. و این ذوات قدسی، مخصوصا وجود مبارك رسول گرامی و اهل‌بیت ) هرگز ما را رها نمی‌كنند. فرمودند: شما با ما باشید، ما رفقای خوبی هستیم؛ این‌چنین نیست كه شما را رها بكنیم! اگر شما هم بر فرض ما را رها كردید، ما شما را رها نمی‌كنیم.

ممكن است این سؤال برای ما مطرح باشد كه چگونه ما با معصومین ( علیهم السلام ) همسفر باشیم؛ این‌ها یك انسان‌های عرشی‌اند، درست است انسان‌های عرشی‌اند؛ امّا راه می‌دانید چقدر وسیع است؟! یك وقت است كه یك راه اتوبان است، می‌گویند مثلا عرض این راه یك میلیون متر است یا یك میلیارد متر است، قابل اندازه‌گیری هست. امّا این راه إلی‌الله اتوبانی است نامتناهی كه عرضش یك میلیارد و هزار میلیارد و این‌ها نیست! فرمود: « عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْض » [ آل عمران ۱۳۳ ] مساحت این راه به اندازه كل نظام كیهانی است. این نظام كیهانی هم آن‌قدر وسیع است كه خدای سبحان فرمود: یك بخش آن را شما می‌بینید؛ اما یك بخش دیگرش برای شما دیدنی نیست، « فَلا أُقْسِمُ بِما تُبْصِرُونَ وَ ما لا تُبْصِرُون ‌». [ حاقّه ۳۸ - ۳۹ ]

این‌كه در روایات مربوط به بهشت دارد كه مؤمن در قیامت، منزلش به قدری وسیع است كه اگر همه اهل دنیا مهمان او بشوند، جا دارد؛ یعنی الآن اگر ۷ میلیارد بشر روی زمین زندگی می‌كنند، شما إن‌شاء‌الله بخواهید این ۷ میلیارد را پذیرایی كنید، می‌توانید. یك چنین خانه‌ای است. مساحتش هم « عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْض »‏ است. « سابِقُوا إِلى‏ مَغْفِرَةٍ ‌»، [ حديد ۲۱ ] « سارِعُوا إلی مَغفِرَۀٍ وَ جَنَّۀٍ‌ » [ آل عمران ۱۳۳ ] كه مساحتش اینقدر است. یعنی مساحت خانه تك‌تك شما اینقدر است. آنوقت چنین راهی زیر پوشش این بزرگواران است و انسان اگر بخواهد بماند، آن‌ها ترمیم می‌كنند. پس، راهی كه در آن، كسی، كس دیگر را طرد و سبّ و لعن می‌كند؛ راه تبهكاران است. راه انبیاء و اولیاء این است كه هر وقت انسان كمبودی داشته باشد، آن‌ها ترمیم می‌كنند.

حالا ما چه كنیم كه این‌ها ما را به عنوان عضو كاروان بپذیرند؟ ذات مقدس رسول گرامی‏ ( صلی الله علیه ‏و آله ) فرمود: شما حرف‌ها و مكتب‌ها و آراء گوناگون را بشنوید،‌ خوبش را انتخاب بكنید: « فَبَشِّرْ عِبادِی الَّذینَ یسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیتَّبِعُونَ أَحْسَنَه »؛ [ زمر ۱۸ ] این پیام خداست. بعد این‌چنین نیست كه مبهم‌گویی و مجمل‌گویی كند، و بعد به ما بگوید: خودتان بروید، بگردید؛ احسنُ الاقوال را پیدا كنید. بعد فرمود: اگر من را قبول دارید به عنوان این‎كه « مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ قیلا » [ نساء ۱۲۲ ] « مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدیثا ‌» [ نساء ۸۷ ] من به شما می‌گویم: احسن الأقوال قول كسی است، كه مردم را به الله دعوت می‌كند. « وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلاً مِمَّنْ دَعا إِلَى اللَّهِ وَ عَمِلَ صالِحاً وَ قالَ إِنَّنی‏ مِنَ الْمُسْلِمینَ ‌». [ فصّلت ۳۳ ]

در سوره زمر فرمود: به دنبال احسن الأقوال بروید،‌ در این سوره فرمود: أَحسنُ‌ الأقوال؛ قول و سیره و منطق و گفتار و رفتار رسول است. و رسول خدا هم صریحا گفته است كه: أَدعُوا إلَی الله؛ من هم مردم را به الله دعوت می‌كنم.

قول در این‌گونه موارد، در مقابل فعل نیست؛ فعل به علاوه قول را می‌گویند: ‌« قول‌ » ممكن است كسی شعار خوب بدهد. این خوب حرف می‌زند؛ اما خوب كه عمل نمی‌كند! قرآن كریم مشخص كرد كه منظور ما از این قول، قول در مقابل فعل نیست؛ قول به علاوه فعل است. آن كسی كه شعار خوب می‌دهد، حرف خوب می‌زند، تبلیغ خوب می‌كند؛ امّا در موقع عمل دست و پایش می‌لرزد؛ او أحسن القول ندارد! مَنْ أَحْسَنُ قَوْلاً مِمَّنْ دَعا إِلَى اللَّهِ وَ عَمِلَ صالِحاً وَ قالَ إِنَّنی‏ مِنَ الْمُسْلِمین، یعنی منطقش این باشد.

و در پایان: خدای سبحان هم فرمود: شما اگر مطیع باشید؛ ما شما را در اردوی نبوی و علوی و صادقی ثبت‌نام می‌كنیم، این‌ها رفقای خوبی‌اند. بالأخره در هر حدّی كه باشید، به هر اندازه‌ای كه باشید، هر جا مشكل داشتید این‌ها حل می‌كنند.