عوامل تحکیم وحدت در قرآن کریم
مهمترین عوامل تحکیم وحدت در قرآن کریم عبارتند از: اعتصام و تمسک به حبل الهی، احیای امر به معروف و نهى از منکر و عبرت گرفتن از امتهای پیشین؛ زیرا وحدت یک مقوله مهم است که عدم وجود آن در میان مذاهب اسلامی نتیجهای جز اختلاف و نفاق، ذلت و خوارى ندارد و سرّ ذلت و خوارى هر ملت را باید در اختلاف و نفاق آنان جستجو كرد.
.
پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ با تأمل در آیات قرآن کریم، میتوان به مواردی که در حفظ و تحکیم وحدت اسلامی نقش بسزایی دارند، دست یافت که از جمله مهمترین آنها، عبارت است از:
اعتصام و تمسک به حبل الهی:
خداوند متعال در سوره مبارکه آلعمران میفرماید: «وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا»؛[1] «و همگی به ریسمان خدا [قرآن و اسلام و هرگونه وسیله وحدت]، چنگ زنید و پراکنده نشوید!»
خداوند متعال در این آیه، وحدت بر محور «حبلالله» را سفارش میکند و مطابق آنچه که در روایات آمده است، مفسرین برای «حبلالله» مصادیقی را بیان کردهاند: بعضى مىگويند، منظور از آن، دین الهی است و برخی میگویند، قرآن و برخی ديگر گفتهاند، منظور خاندان پيامبر و ائمه معصومين علیهمالسلام هستند.[2] از آنجا که دین الهی در قرآن و عترت، ظهور پیدا کرده است، میتوان گفت: همه این مصادیق، ذیل مصداق اول (دین) قرار میگیرند؛ بنابراین، محور وحدت، باید دین خدا باشد؛ نه نژاد، زبان، ملّیت، و ...
امر به معروف و نهى از منکر:
خداوند متعال در قرآن کریم، پس از فراخوانى مسلمانان به چنگ زدن به ریسمان الهى «حبلالله» و پرهیز از تفرقه، از آنان مىخواهد که به انجام امر به معروف و نهى از منکر قیام کنند: «وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ»؛[3] «باید از میان شما، جمعی دعوت به نیکی و امر به معروف و نهی از منکر کنند!» و بىدرنگ، به آنان هشدار مىدهد که بهسان پیروان ادیان پیشین نباشید که در دینشان دچار چند دستگى شدهاند: «وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا»؛[4] «و مانند کسانی نباشید که پراکنده شدند و اختلاف کردند».
این امر نشان مىدهد که امر به معروف و نهى از منکر، نقش ویژهاى در برقرارى اتّحاد و نیز جلوگیرى از تفرقه ایفا مىکند. برخى مفسران، این نقش را چنین تبیین کردهاند که اعتصام به حبل اللّه، امّت را به مثابه جان قرار مىدهد و دعوت به خیر، این اصل را تغذیه مىکند و امر به معروف، حافظ و پشتیبان آن است.[5]
عبرت گرفتن از امتهای پیشین؛
خداوند متعال در آیه 105 سوره مبارکه آلعمران که ذکر شد، مسلمانان را از اينكه همانند اقوام پيشين، همچون يهود و نصارى، راه تفرقه و اختلاف را پيش گيرند و عذاب عظيم براى خود بخرند، بر حذر مىدارد و در حقيقت آنها را به مطالعه تاريخ پيشينيان و سرنوشت دردناك آنها، پس از اختلاف و تفرقه دعوت مىكند.
بىشک نتيجه فورى اختلاف و نفاق، ذلت و خوارى است و سرّ ذلت و خوارى هر ملت را در اختلاف و نفاق آنان بايد جستجو كرد؛ جامعهاى كه اساس قدرت و اركان همبستگىهاى آن، با تيشههاى تفرقه در هم كوبيده شود، سرزمين آنان براى هميشه جولانگاه بيگانگان و قلمرو حكومت استعمارگران خواهد بود؛ راستى چه عذاب بزرگى است! اما عذاب آخرت آن چنان كه خدا در قرآن بيان كرده است، فوق العاده از اين عذاب هم شديدتر خواهد بود و در انتظار تفرقهاندازان و اختلافگرايان است.
پینوشت:
[1]. سوره مبارکه آلعمران، آیه 103.
[2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج3، ص44.
[3]. سوره مبارکه آلعمران، آیه 104.
[4]. سوره مبارکه آلعمران، آیه 105.
[5]. رشید رضا، المنار، ج4، ص53.
افزودن نظر جدید