پایگاه جامع فرق، ادیان ومذاهب_ یکی از وضعیت‌های انسان و بسیاری از موجودات عالم، وضعیت خواب می‌باشد؛ حالتی که انسان هوشیاری ارادی خود را از دست داده است و بدن از لحاظ سوخت و ساز و مصرف انرژی به کمترین مقدار می‌رسد، در این حالت، انسان رؤیاهائی می‌بیند. این رؤیاها گاهی سهمی از واقعیت دارند که به آن رؤیای صادقه گفته می‌شود و گاهی کاذب هستند و برخی را احلام اضغاث نامیده‌اند.[1] هنگامی که خواب‌گذاران فرعون نتوانستند تعبیر خواب او را بیان کنند، اینچنین گفتند: «قَالُوا أَضْغَاثُ أَحْلَامٍ  وَمَا نَحْنُ بِتَأْوِيلِ الْأَحْلَامِ بِعَالِمِينَ [یوسف/44] آن‌ها گفتند: خواب‌های پریشان است و ما تعبیر خواب‌های پریشان نمی‌دانیم.» گاهی این خواب‌ها وحشتناک و کابوس است.

اکثر انسان ها مواقعی را تجربه کردند که خوابی وحشتناک دیده و ناخودآگاه از ترس و هیجان بالا، سراسیمه از خواب بیدار شدند. گاهی ترس و استرس یک کابوس تا مدت‌ها در خاطر می‌ماند و با یادش کام انسان تلخ می‌شود. راهکارهای مختلفی برای رفع کابوس‌های شبانه ارائه داده‌اند. مثلا برای رفع این پریشانی، باید با دادن صدقه و احسان و سبک زندگی اسلامی، یاد الهی و توکل بر او، آرامش خاطر در زندگی را داشته باشیم.

 اسلام برای وقت خواب آدابی را مطرح کرده است که در آرام خوابیدن و رفع خواب های پریشان موثر است، ازجمله برای رفع خواب‌های پریشان مستحباتی مانند خوابیدن به پهلوی راست و رو به قبله و همراه با وضو و طهارت توصیه شده است و علاوه بر اعمال مذکور در خصوص دیدن خواب های پریشان أعمال و أذکار زیر در روایات وارد شده است:
1. خواندن معوذتین (سوره ناس و فلق) و آیه الکرسی: امام باقر (ع) می فرماید: «مَنْ‏ أَصَابَهُ‏ فَزَعٌ‏ عِنْدَ مَنَامِهِ‏ فَلْيَقْرَأْ إِذَا أَوَى إِلَى فِرَاشِهِ الْمُعَوِّذَتَيْنِ وَ آيَةَ الْكُرْسِي‏[2] كسى كه ناراحتی یا ترسی در خواب به وی دست دهد بايد هنگامی كه به خوابگاه خود رود معوذیتن و آية الكرسى را بخواند».

2. شخصی از امام صادق (ع) سؤال کرد که زنى است که شب در خواب، شخصی را به هراس مى‌‏اندازد. امام فرمود: به آن شخص بگو که : تسبيحى بساز و سى و چهار بار اللَّه اكبر بگو و سى و سه بار سبحان اللَّه و سى و سه بار الحمد للَّه، و ده مرتبه بگوید: «لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ يُحْيِي وَ يُمِيتُ وَ يُمِيتُ وَ يُحْيِي بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَ لَهُ اخْتِلافُ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ هُوَ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِير».[3] 

3. از امام صادق (ع) ‌نقل شده که چون كسى خواب بد مى‏‌بيند از آن پهلو كه خوابيده برگردد و بگويد: « إِنَّمَا النَّجْوى‏ مِنَ الشَّيْطانِ لِيَحْزُنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَيْسَ بِضارِّهِمْ‏ شَيْئاً إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ»؛ سپس بگوید: « عُذْتُ بِمَا عَاذَتْ بِهِ مَلَائِكَةُ اللَّهِ الْمُقَرَّبُونَ وَ أَنْبِيَاؤُهُ الْمُرْسَلُونَ وَ عِبَادُهُ الصَّالِحُونَ مِنْ شَرِّ مَا رَأَيْتُ وَ مِنْ شَرِّ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ ».[4] همچنین از پرخوری و خوابیدن با شکم پُر نهی شده است. [5]

متاسفانه در عصر حاضر، یک وسیله زینتی که نوعی آویز محسوب می‌شود به نام «دریم کچر» را برای رفع کابوس‌های شبانه ارائه و ترویج می‌کنند. کابوس‌گیر (به زبان اوجیبوایی: asabikeshiinh به معنای عنکبوت یا bawaajige nagwaagan به معنای دام خواب، معادل انگلیسی: Dreamcatcher)) در فرهنگ سرخپوستان اوجیبوایی (از نخستین اقوام ساکن در آمریکا) نام وسیله‌ای دست‌ساز است که از حلقه‌ای با شاخه درخت بید ساخته شده و توری به شکل تار عنکبوت را درون آن می‌بافند. سپس آن را با اشیاء شخصی و مقدسی همچون پر و مهره تزئین کرده و در محل خواب شخص یا بالای گهواره کودک و... آویزانش می‌کنند. در باور این مردم هوا از رؤیا و کابوس آکنده‌ است. پس با آویزان کردن این ساخته، رویاهای خوب از درون سوراخ مرکزی کابوس‌گیر عبور کرده و به فرد خفته می‌رسند و کابوس‌ها در تارهای آن به‌دام افتاده و با طلوع خورشید نابود می‌شوند.

دریم کچر یک وسیله ساده‌ تزیینی برای تأثیر روی خواب است و طبق اعتقادات گروهی از مردمان بومی آمریکا، مانند یک فیلتر، کابوس را از خواب شما جدا می‌کند و به رویای شیرین اجازه‌ی ورود به ذهن می‌دهد. در واقع این وسیله یک شکارچی رویا است و برای یک خواب شیرین طراحی شده است. امروزه دریم کچر را با عنوان کابوس گیر در فروشگاه‌ها ومغازه‌های فروش تزئینات و... می بینیم. همچنین در بسیاری از فروشگاه‌های اینترنتی مانند دیجی کالا، دیوار، تُرب و... این محصول به فروش می‌رسد. برخی عنوان می‌کنند که در عصر حاضر دریم کچر تبدیل به یک وسیله زینتی شده است و کارائی جادوگری و خرافی خود را از دست داده است. این سخنی غلط است، اولا مشاهده شده است که در بسیاری از مکان‌های فرقه‌های انحرافی از این دریم کچر استفاده و یک نوع ارتباط و قدرت ماورائی برای آن قائل بودند، مانند محل سکونت «کریم زرگر» و...

همچنین وقتی از فروشندگان دریم کچر می‌پرسیم این چه وسیله‌ای است؟ فروشندگان غالباً بیان می‌کنند این به بهبود خواب کمک می‌کند و کابوس گیر است؛ یعنی دقیقا با کارکرد اصلی، آن را به فروش می‌رسانند. در ادامه باید بیان داشت خود دریم کچر چون یک شیء با خاصیت ماورائی و جادوگری است، احتمال اینکه افراد استفاده کننده از آن دچار مشکلات ماورائی شوند وجود دارد. چون این افراد به نوعی یک شیء ماورائی را وارد زندگی خود کرده‌اند و به شیاطین برای ورود به زندگی خود چراغ سبز نشان دادند. همچنین با اعتقاد به این مسائل انسان از سبک زندگی صحیح جدا شده و در دام خرافات و... می‌افتد. در حالی که در سبک زندگی اسلامی ما می‌بینم همراه داشتن حرز امام جواد (علیه السلام) برای موارد مختلفی توصیه شده است.

متاسفانه دریم کچر در اندازه‌های کوچک به‌عنوان گوشواره نیز استفاده می‌شود و گوشواره‌ها در کنار گردن‌ آویز، به ست جذابی از زیور آلات تبدیل شده است. طرح تتوی دریم کچر نیز در بین اشخاصی که شیفته‌ی خالکوبی یا همان تتو به‌روی پوست هستند، بسیار محبوب شده است. در سایت‌های مختلفی مشاهده می‌کنیم که آموزش ساخت دریم کچر را دارند. با این عنوان که: «چطور یک دریم کچر بسازیم؟» و در چند مرحله ساخت دریم کچر را آموزش می‌دهند. متاسفانه فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی ما دستخوش التقاط‌های نابهنجار و ناهمگون شده است.

پی‌نوشت:
[1]. خواب‌های دَرهم، آشفته، بیجا و بی‌معنی
[2].شيخ صدوق‏، من لا يحضره الفقيه، قم، جامعه مدرسین، 1404ق، ج‏1، ص 470
[3]. كليني، محمد بن يعقوب، كافي، تهران، دار الكتب الإسلامية‌، 1407 ه‌ق‌، ج‏2، ص 537
[4]. همان، ج‏8، ص 142
[5[. برای اطلاع از سایر آداب می‌شود به کتاب حلیة المتقین علامه مجلسی (ره) مراجعه کرد.
محمد جواد نصیری