پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب_ در تعریف خرافه به هر عقیده و هرکاری که بی‌پایه و بدون پشتوانه عقل و نقل باشد، یعنی قرآن و اهل‌بیت (علیهم‌السلام) آن را تأیید نکند خرافه گویند.
پروردگار متعال در قرآن کریم برنامه شیطان برای گمراه کردن انسان‌ها را گوناگون بیان کرده است، ازجمله:
۱. شیطان گفته است انسان‌ها را با آرزوهای دور و دراز و رنگارنگ سرگرم می‌سازم «وَ لَأُمَنِّیَنَّهُم»[1].
۲. آن‌ها را گرفتار هوس‌بازی و پیروی از هوا و هوس می‌کنم.
۳. و یکی از برنامه‌های مهمّ شیطان برای منحرف کردن انسان که در قرآن از آن یاد شده، این است که شیطان انسان‌ها را دعوت به اعمال خرافی و خرافات می‌کند. در سوره‌ی نساء شیطان گفته است: «من فرمان می‌دهم که گوش‌های چهارپایان را بشکافند و یا قطع کنند».[2] این آیه اشاره به یکی از اعمال خرافی جاهلیت است که در میان بت‌پرستان رایج‌ بود و بنا بر گفته خود شیطان، از طرف شیطان است برای اینکه انسان مشغول به این امور شود و از حقیقت و اعتقادات صحیح دینی دور و عقب بماند، به همین جهت یکی از برنامه‌های انبیاء و ائمه (علیهم‌السلام) مبارزه با خرافات و جعلیات و بدلیات در دین است.
خرافات از عوامل عقب‌ماندگی ملت‌ها و جوامع می‌باشد، به همین علت پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) زمانی که معاذ بن جبل را به یمن فرستاد به او فرمودند: «تمام سنت‌های جاهلیت را نابود کن، مگر آنچه مورد تأیید اسلام باشد.»
خطر خرافات و جعلیات در دین آن‌قدر زیاد است که می‌تواند دین افراد را از بین ببرد و یک دینی که تماماً جعلی و خرافی است به وجود بیاورد.
دین اسلامی دینی است مخالف با خرافات و خیال‌بافی‌های باطل. پیامبر اسلام و پیروانش در راه مبارزه با خرافات که مانع از رشد اعراب می‌شد رنج‌های فراوانی کشیدند و این نشان‌دهنده بیزاری آن‌ها از خرافات بوده است.
اسلام دینی عقل‌گرا، منطقی و دعوت‌کننده به تعقل و بینش صحیح در تمامی امور و عقاید می‌باشد و دینی ضدّ خرافات و ضدّ اوهام و خیالات باطل است. بخشی از خرافات در دین عبارت‌اند از:
۱. قرآن دو مورد از خرافات را درباره توحید و خداپرستی، در سوره توبه بیان می‌کند:
الف) یهودیان می‌گفتند عزیر پسر خداست؛
ب)مسیحیان، حضرت عیسی را فرزند حقیقی خداوند می‌دانند.
۲. هنگامی‌که آیه «إنَّ اللهَ فَقِیرٌ»[3] نازل شد، «کیست که به خداوند قرض بدهد تا خداوند به او پاداش چندبرابر عنایت کند» گروهی به‌جای آنکه بگویند تعبیر به قرض گرفتن نوعی تشویق برای انفاق مردم است، گفتند: خداوند فقیر است و به قرض گرفتن از ما نیاز دارد.
۳. مردم دوره‌ی جاهلیت معتقد بودند که فرشته‌ها و ملائکه دختران خداوند هستند.
۴. دست‌دادن بعد از نماز جماعت به‌عنوان تعقیبات: یکی از اموری که بین مردم رواج پیدا کرده است و عده‌ای فکر می‌کنند که اگر این کار را نکنند، بخشی از نماز جماعت را انجام نداده‌اند و حتی به نماز آن‌ها خللی وارد می‌شود.
۵. خرافه شب اوّل ماه ربیع، و مژده پایان صفر: از خرافه‌هایی که بین گروهی از مردم شایع است و هرساله به آن عمل می‌کنند و برای گرفتن حاجات به این خرافه متوسل می‌شوند این است که با تمام شدن ماه صفر در شب اول ماه ربیع، مردم قبل از اذان صبح به هفت مسجد می‌روند و در زده و مژده اتمام ماه صفر را به پیامبر می‌دهند.
۶. تفأل و تطیّر: تفأل یعنی فال خوب زدن، شخص از دیدن یا شنیدن چیزی امید به خیر و موفقیتی مناسب با آن در دل و فکرش به وجود می‌آید؛ و تطیّر یعنی فال بد زدن و آن اینکه شخص با دیدن کسی یا شنیدن چیزی انتظار بلا یا گرفتاری در شخص به وجود می‌آید. مثلاً با نشستن جغد بر بام خانه انتظار گرفتاری ایجاد شود.
طیره خرافات است و قائل شدن اصالت بر این‌گونه خرافات شرک است؛ زیرا مخالف توحید افعالی است و اگر دامنه این خرافات گسترده بشود، همه‌چیز پامال می‌شود، تا جایی که انسان مقدراتش را دست‌شماره و اعداد می‌داند. کسی که سرنوشت خودش را به دست سیزده و امثال آن می‌داند و یا فالگیر و جن‌گیر و غیره، این فرد مشرک است.
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: «طیره و فال بد را اگر سست بگیری و به آن بی‎‌اعتنا باشی و به خدا توکل کنی، اثر بد و سوئی نخواهد داشت و اگر به آن اهمیت دهی و از آن پیروی کنی، مبتلا خواهی شد.»؛[4]مقام معظم رهبری، اسلام آمیخته با خرافات و تحجّر را اسلام غیرواقعی و اسلام آمریکایی معرفی کردند و در این باره چنین فرمودند: دنیای اسلام برای به‌دست‌آوردن عزت و موجودیت و هویّت خود یک راه بیشتر ندارد و آن برگشت به اسلام است؛ البته اسلام واقعی، نه اسلام متحجّر آمیخته با خرافات که دشمنان اسلام تبلیغ می‌کنند و می‌گویند اسلام این است، این‌طور اسلامی کارآمد نیست این نوع اسلام، اسلام آمریکایی است و حضرت امام تقابل ایجاد کردند و فرمودند: اسلام آمریکایی و اسلام ناب محمدی (صلی الله علیه و‌ آله).[5]

پی‌نوشت:

[1] . سوره نساء، آیه ۱۱۹.
[2] . سوره نساء، آیه ۱۱۹.
[3] . سوره آل عمران، آیه ۱۸۱.
[4] . شیخ کلینی، روضة الکافی، ج ۸، تهران: نشر علمیة ایلامة، ۱۳۶۴، ص ۱۶۹ و ۲۳۵.
[5] . بیانات ۲۹/۲/۱۳۸۲، هفدهم ربیع الاول، ولادت پیامبر (صلی الله علیه و‌ آله)
سیدمحمدرضا میرحبیبی، خرافات، قم: نشر وحدت بخش، ۱۳۹۳، ص ۲۲.

جهت مطالعه بیشتر بنگرید به: سیدمحمدرضا میرحبیبی، خرافات...