پایگاه جامع فرق، ادیان ومذاهب_ وضعیت بحرانی جهان اسلام و درگیری‌های مسلمانان در نقاط مختلف جهان، مسأله تقریب و وحدت مسلمانان را امری ضروری ساخته است. ادامه نزاع و درگیری‌های میان مسلمانان از یک سو امکانات و قدرتهای مسلمانان را نابود خواهد ساخت و از سوی دیگر، دشمنان اسلام را با خیال آسوده در جهت نابودی اسلام و کشورهای اسلامی تلاش خواهند کرد. اصولاً غربی‌ها و کشور انگلیس در ایجاد تفرقه، تلاشهای گسترده‌ای داشته‌اند. ما شیعیان باید مواظب باشیم که مستقیم یا غیر مستقیم در دام آنها گرفتار نشویم.

شیعه باید خود را از تفرقه دور بدارد. چرا که اگر اختلاف درون شیعی ایجاد شود، شیعه‌ای که خود وحدت ندارد نمی‌تواند با اهل سنت متحد شود. زیرا در این صورت شیعه دو چیز را باخته‌ است: اول خود شیعه دچار اختلاف شده و دوم شیعه در حال اختلاف نمی‌تواند با اهل سنتی که جزء مذهب خودش نیست، وحدت داشته باشد. این همان چیزی است که دشمنان اسلام و شیعه به دنبال آن هستند. اختلاف بین شیعیان بیشتر از اختلاف شیعه و سنی برای آنها دارای اهمیت است؛ چون با وجود اختلاف بین شیعیان، اختلاف بین شیعه و سنی بسیار عمیق‌تر می‌شود.

باید توجه داشت که مراد از تقریب میان مذاهب، آن نیست که فقط یک مذهب میان مسلمانان به رسمیت شناخته شود و سایر مذاهب نابود گردند، بلکه هر کس مختار است که بر مذهب خود باقی بوده و به مناسک مذهب مورد قبول خود پایبند باشد.

در حقیقت، مقصود از تقریب آن است که از یک سو بر مشترکات میان مذاهب اسلامی تأکید شود و از سوی دیگر، نسبت به اختلافات میان مذاهب، مباحثه‌های علمی ـ در صورت نیاز ـ صورت گرفته تا نسبت به مواردی که اختلافها ناشی از سوء برداشت نسبت به یکدیگر است، حل گردد. در صورت بقای اختلاف و وجود آرای مخالف یکدیگر در برخی از موارد، آنها بر آرای اجتهادی حمل شود. طبیعی است که اختلاف میان مجتهدان در یک مذهب خاص امری رایج بوده و هیچگاه موجب تنازع میان مقلدان و پیروان آنها نخواهد شد.

در ادامه تعدادی از احادیث امام صادق (علیه‌السلام) را پیرامون مسأله اتحاد و برادران دینی بیان می‌کنیم:

امام صادق (علیه‌السلام) در مورد اتحاد و همدلی پیروان مذاهب اسلامی می‌فرمایند: «صدقة یحبها الله اصلاح بین الناس إذا تفاسدوا و تقارب بینهم إذا تباعدوا.[1] ایجاد وحدت هنگام پیدایش اختلاف، و تباهی امت و نزدیک کردن آنها در هنگام جدایی، صدقه‌ای است که خداوند آن را دوست دارد.»

همچنین فرمودند: «انما المؤمنون إخوة بنو أب و أم و إذا ضرب علی رجل منهم عرق سهر له الاخرون.[2] مؤمنان، با یکدیگر برادرند و همگی فرزندان یک پدر و مادر هستند و چون رگ یکی از آنان زده شود [مصیبتی بر او وارد شود] دیگران در غم او خوابشان نبرد.»

و نیز فرمودند: «تواصلوا و تباروا و تراحموا و کونوا إخوة أبرارا کما أمرکم الله عزوجل.[3] همانگونه که خدای عزوجل به شما دستور داده، با هم پیوند داشته باشید، به یکدیگر نیکی کنید، و برادرانی نیکوکار باشید.»

با توجه به نکات یادشده وظیفه علما و نخبگان جهان اسلام است که بسترهای تقریب و وحدت جهان اسلام را فراهم کنند و از هرگونه اختلاف بپرهیزند. امید است که جامعه نخبگانی جهان اسلام در ایجاد تقریب میان مذاهب اسلامی موفق شود.

پی‌نوشت:

[1]. کتاب الکافی، ج2، ص209.
[2]. کتاب الکافی، ج2، ص165.
[3]. وسایل الشیعه، ج8، ص552، ح3.